درد مهره آخر کمر؛ ناتوانی در دفع ادرار و مدفوع، اختلالات جنسی و حرکتی عمده
درد مهره آخر کمر یکی از شایعترین اشکال کمر درد میباشد که باید توسط پزشک متخصص ارتوپدی مورد بررسی و درمان قرار گیرد. برای پیشگیری از بروز هر نوع ناتوانی در تحرک، بی حسی در پا و یا ناتوانیهای جنسی و اختلالات مجاری ادراری و دفع مدفوع در اسرع وقت نسبت به درمان اقدام کنید.
افرایش سن و به دنبال آن فرآیند فرسایش تدریجی و دیسکهای بین مهرهای ستون فقرات سبب تضعیف شدن مهرههای کمر میگردند. زمانی که دیسکهای ستون فقرات دچار آسیب میشوند، فرد به کمر درد شدیدی دچار میشود. در برخی موارد دیسک کمر بدون هیچ علت مشخصی رخ میدهد.
هنگام دیسک کمر سیستم دفاعی طبیعی بدن تلاش میکند تا آسیب ناشی از فرسایش دیسکها را برطرف نماید. درد هنگام حمله کمر درد بر عصبهای مجاور نیز اثر گذاشته و سبب گرفتگی و اسپاسم در ناحیه پایین کمر و درد مهره آخر کمر میگردد.
در برخی موارد بیماران هنگام ایستادن دچار بی حسی یا ضعف خواهند شد. در صورت داشتن مشکلات کمر درد بهتر است به کلینیکهای تخصصی مراجعه نمایید تا پزشک ارتوپدی با تشخیص علت درد مهره آخر کمر، بهترین شیوه درمانی را تجویز نماید. در این مقاله میخواهیم شما را دلایل اصلی درد مهره آخر کمر و درمان درد آن آشنا کنیم.

آنچه در اين مقاله مي خوانيد
کمر درد یک بیماری شایع است که در سراسر جهان درگیر این نوع بیماری هستند. میتوان گفت تمام رده سنی این درد را تجربه کرده اند و دچار این عارضه شدند اما در افراد بزرگسال 35 سال به بالا این درد بیشتر شایع است.
درد مهره آخر کمر عوامل مختلفی مانند دیسک های بین مهره ها ، عضلات کمر، طناب نخاعی و عصب ها و... دارد که در ادامه مطالب به علت درد و روشهای گوناگون برای درمان مرتبط با درد مهره آخر کمر آشنا میشویم. با ماهمراه باشید.
در ادامه برخی از دلایلی که ممکن است سبب ایجاد درد مهره آخر کمر شوند را نام میبریم.
♦ شکستگی مهرهها
شکستگی مهرهها ناشی از ضربه مستقیم یا غیرمستقیم است و معمولا در بیماران مبتلا به پوکی استخوان رخ میدهد. تشخیص صحیح این حالت با معاینه دقیق پزشک فوق تخصص و تصویربرداری امکان پذیر است. به دلیل نزدیکی مهرهها به نخاع و اعصاب، شکستگیها ممکن است عوارض جدی برای فرد به همراه داشته باشند.
♦ فشار عضله یا کشیدگی رباط
یکی از شایعترین انواع درد در ناحیه گودی کمر و مهره آخر ستون فقرات به دلیل کشیدگی رباطها و عضلات ایجاد میگردد. این شرایط بسیار رایج بوده و ممکن است برای هر فردی و در هر سنی رخ دهد.
باید توجه داشت افرادی که عضلات ضعیفتری داشته در معرض خطر بیشتری قرار دارند. این علت رایجترین دلیلی است که باعث درد و ناراحتی در پایین کمر و ستون فقرات میشود.
♦ التهاب مفصل یا آرتریت
از کار افتادگی غضروفها در مفاصل و دیسکهای گردن و ستون فقرات آرتروز یا آرتریت ستون فقرات نام دارد. در برخی موارد آرتروز روی اعصاب خارج شده از ستون فقرات فشار ایجاد کرده که منجر به درد در دست و پاها میگردد.
معمولا آرتروز با کهولت سن رخ خواهد داد اما این عارضه در افراد جوان نیز ممکن است اتفاق بیفتد. التهاب مفصل آرتریت به دو دسته عفونی مانند سل ستون مهره، تب مالت و آرتریتهای التهابی شامل بیماریهای خود ایمن مانند روماتیسم یا روماتوئید آرتریت خواهد شد
.
♦ نوروپاتیهای محیطی
نوروپاتی محیطی بیماری است که در اثر آسیب اعصاب خارج ستون فقرات رخ میدهد. علائم نوروپاتی شامل بی حسی و گزگز، احساس مورمور شدن، حساسیت به لمس و ضعف عضلانی خواهد بود.
♦ میلوپاتی
میلوپاتی آسیب رشتههای اعصاب داخل ستون فقرات است که در اثر فشار شدید، تنگی مادرزادی کانال نخاعی، دیسک دژنراتیو ممکن است رخ دهد. هنگامی که نخاع فشرده یا منقبض میگردد، علائم آن به نام میلوپاتی شناخته خواهند شد.
♦ تومورها
تومورها میتوانند به بافت سخت یا نرم ستون فقرات مرتبط باشند یا ممکن به علت متاستاز یا ارگانهایی مانند سینه یا پروستات ایجاد شوند.
♦ دیسک کمر
مشکلات مربوط به دیسک ستون فقرات کمری از دلایل رایج کمر درد و درد پایین کمر در افراد محسوب میشوند. منظور از دیسک کمر ساختارهای غضروف مانندی است که بین جسم مهرهها قرار میگیرد و نقش ضربه گیر و تعدیل کننده فشار و نیرو را ایفا میکنند.
با گذشت زمان در صورت داشتن اضافه وزن یا وارد شدن نیرو یا فشار زیاد به ستون فقرات در دیوارهی دیسکها شکافهای ریزی ایجاد میشود و مایع نیمه جامد داخل دیسک در این قسمت دچار ضعف شده دیسک بیرون میزند. ناحیه بیرون زده میتواند روی رشتههای نخاعی که از ستون فقرات خارج میشوند فشار آورد حتی ممکن است از داخل نیز به بافتهای عصبی داخل کانال اعمال فشار نماید.
در صورت تحت فشار قرار گرفتن رشتههای عصبی خارج نخاعی اسپاسم عضلات مجاور ستون فقرات به صورت واکنشی اتفاق میافتد و مجموعه این حوادث میتواند سبب ایجاد دردهای آزاردهنده در پایین کمر گردند که باسن و اندام تحتانی تیر میکشد. در مواردی ممکن است فرد تنها تغییرات حسی مانند گزگز، گرفتگی یا مورمور شدن در اندام تحتانی خود را تجربه نماید.
♦ آرتروز در ستون فقرات
آرتروز در ستون فقرات میتواند تمام طول ستون فقرات را درگیر کرده و با درد و ناراحتی در دستها، گردن و پاها بروز نماید. باید توجه شود که مهرههای کمر از آن جایی که بیشترین وزن و فشار را در طول عمر تحمل میکنند بیشتر در معرض آسیب هستند.
آرتروز ستون فقرات زمانی اتفاق میافتد که به هر دلیلی غضروف مفاصل بین مهرهها تخریب شده و سلامت و توانایی خود را در انجام وظایف از دست میدهد. در این زمان زائدههایی در استخوان مجاور غضروف تحلیل رفته ایجاد میشود که گاهی خارهای استخوانی نامیده میشوند.
این خارها یا استئوفیتها میتوانند بر رشتههای عصبی بیرون نخاع فشار وارد کنند یا ممکن است از سمت داخل در کانال نخاعی سبب ایجاد تنگی شوند. آرتروز ستون مهرهها معمولا پس از میانسالی به دنبال تغییرات دژنراتیو ایجاد میشود و در افراد جوانتر که دارای بیماریهای مادرزادی هستند یا در اثر آسیبهای ورزشی و ضربات دچار آسیب شده اند ممکن است این افراد آرتروز مهرهها را تجربه نمایند.
با افزایش سن، غضروفها نازک شده و ممکن است باعث تحرک کمتری در مفاصل فاست گردند. این موضوع سبب تحریک مفاصل و ملتهب و دردناک شدن آنها گردد. باید توجه داشت که آرتروز یک بیماری قابل برگشت نمیباشد اما تغییر سبک زندگی میتواند در بهبود درد موثر باشد و با استفاده از برخی روشها و درمانها میتوان درد را کاهش و یا به طور کامل قطع نمود.
♦ اختلال عملکرد مفصل ساکروایلیاک
در صورت داشتن درد در لگن و ناحیه گودی کمر و مهره آخر ستون فقرات ممکن است فرد به نقص عملکرد مفصل ساکروایلیاک دچار شده باشد. این درد ممکن است نادیده گرفته شود اما افراد مبتلا به درد مزمن در ناحیه گودی کمر را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
مفصل ساکروایلیاک نیز ممکن است در اثر ضربه، تحلیل رفتن و ساییدگی دچار آسیب گردد. حوادثی مانند تصادف، زمین خوردن، بلند کردن و بارداری ممکن است سبب تحلیل مفاصل و آرتروز شده که سبب در اختلال در عملکرد مفصل ساکروایلیاک خواهند شد.
♦ سندروم پیریفورمیس
ماهیچه پیریفورمیس، عضله کوچکی درون نشیمنگاه میباشد که یک سندرم عصبی عضلانی بوده و با تاثیر بر عصب سیاتیک سبب ایجاد درد در ناحیه باسن و لگن میگردد. دلیل ایجاد سندرم پیریفورمیس همیشه مشخص نبوده و استراحت، گذاشتن یخ و گرما درمانی در کاهش درد موثر است.
روشهای تشخیصی علت درد مهره آخر کمر در بارداری شامل شرح حال، معاینات فیزیکی و در صورت نیاز استفاده از روشهای کمک تشخیصی شامل عکس ساده ستون فقرات کمری و لگن با اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی، انجام نوار عصب عضله نیز در مواردی که درد شدید است یا فرد علائم حسی و تغییرات حسی مانند گزگز و مورمور را تجربه مینماید الزامی است.
برای افرادی که دردهای کمر و تیر کشیدن درد کمر به چپ یا راست را تجربه مینمایند، انتخاب بهترین روش درمان دیسک کمر که کمترین عوارض را داشته باشد از اهمیت زیادی برخوردار است. درمانهای بسیار زیادی برای انواع مختلف مشکلات دیسک کمر وجود داشته که پس از ارزیابی بیمار و بررسی شرایط مختلف درمان بهترین روش درمانی تجویز میشود.
در درجه ی اول درمان به سرعت و با استفاده از شیوههای نوین و بدون جراحی اهمیت دارد. در ادامه روشهای درمان درد مهره آخر کمر که توسط متخصص ارتوپدی توصیه میشود را شرح میدهیم.
♦ درمان کانسرواتیو دیسک کمر
درمانهای کانسرواتیو دیسک کمر از روشهای غیر تهاجمی درمان مشکلات کمر میباشد و شامل موارد زیر خواهد بود.
♦ استراحت
استراحت دو یا سه روزه تاثیری ندارد و در استراحت بیشتر از چهار روز نیز امکان دارد که درد تشدید شود. منظور از استراحت، استراحت مطلق نمیباشد و فرد باید در طول مدت استراحت، حرکت کند اما از انجام فعالیتهایی مانند بلند کردن اجسام خودداری نماید. در این دوره فرد باید به صورت طاق باز خوابیده و بهتر است زیر زانوها بالشت قرار داده شود.
♦ فیزیوتراپی
فیزیوتراپی کمر با سایر روشهای غیرتهاجمی کمک میکند تا کمر درد ناشی از بیرون زدگی دیسک دون نیاز به عملهای جراحی درمان گردد. در فیزیوتراپی با روشهای درمانی مختلفی از جمله تحریکات الکتریکی، اولتراسوند، کیسههای گرم یا سرد، تکارتراپی، سوزن خشک، لیزرتراپی، مگنت تراپی، ماساژ، آب درمانی، تمرین و حرکات درمانی به کاهش درد، التهاب، بهبود خونرسانی و تغذیه بهتر دیسک و مفصل پرداخته میشود.
♦ لیزر درمانی
لیزر درمانی توسط امواج الکترومغناطیسی تقویت شدهای با پرتو متمرکز انجام میشود. لیزر درمانی به دو صورت لیزرهای کم توان یا سرد و لیزرهای پرتوان یا لیزرهای گرم در کلینیکهای فیزیوتراپی انجام خواهد شد.
♦ اولتراسوند تراپی
در اولتراسوند تراپی یا امواج فراصوت، با کمک فرکانسهایی در حدود چند مگاهرتز به درمان مشکلات کمر پرداخته میشود. اولتراسوند تراپی با دو مکانیزم اثرات گرمایی و اثرات مکانیکی که که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم، صورت میگیرد.
♦ سوزن خشک یا درای نیدلینگ
معمولا سوزن خشک یا درای نیدلینگ با طب سوزنی اشتباه گرفته میشود. با وجود این که در هر دو روش از سوزن استفاده خواهد شد، اما محلهای درمان و عملکرد دو روش کاملا با یکدیگر متفاوت خواهد بود. روش سوزن خشک در فیزیوتراپی بسیار پرکاربرد بوده و براساس نوروفیزیولوژی و آناتومی انجام خواهد شد.
♦ مگنت تراپی
مگنت تراپی یا مگنوتراپی، یک روش غیرتهاجمی برای درمان مشکلات کمر است که با قرار گرفتن بیمار در میدانهای مغناطیسی ثابت، یونهای موجود در بدن را به جنبش در درآورده و جریان خون در محل مورد نظر افزایش پیدا میکند و سبب تحریک رشد و ترمیم، کاهش التهاب و تورم بافت های عضله، لیگامان و استخوانها و اعصاب خواهد شد.
♦ تکار تراپی
تکارتراپی یا آر اف تراپی شامل طیفی از امواج رادیو فرکانس میباشد که جهت انتقال انرژی به بدن صورت میگیرد. انرژی وارد شده به بدن سبب بهبود جریان خون خواهد شد. تکار تراپی با افزایش گرمای عمقی در بافتها سرعت بازسازی بافتهای عضلانی، تاندونها، لیگامانها و استخوانهای آسیب دیده را افزایش داده و سبب آزاد شدن هورمونهای تسکین دهنده درد و افزایش دامنه حرکتی مفاصل خواهد شد.
♦ گرما یا سرما درمانی
گرما یا سرما درمانی نیز یکی از روشهای فیزیوتراپی هستند که با توجه به نوع آسیب و سایر بیماریهای فرد استفاده میگردند. به طور مثال در افراد مبتلا به بیماری ام اس به هیچ عنوان از گرما درمانی استفاده نمیشود زیرا باعث بدتر شدن وضعیت فعلی بیماری میشود. بنابراین بهتر است هنگام مراجعه به فیزیوتراپی بیماری های زمینه خود را به فیزیوتراپیست گزارش دهید.
♦ درمانهای دستی فیزیوتراپی
درمانهای دستی فیزیوتراپی شامل موبیلیزاسیون مفصل و عصب، سوزن خشک و تیپینگ میباشد که با توجه به تشخیص پزشک روش مناسب انجام میشود.
♦ ورزش
ورزش یا حرکت درمانی که در فیزیوتراپی به عنوان تمرین درمانی نیز شایع است، یکی از مهمترین بخشهای درمان مشکلات کمر درد میباشد و بدون تمرین درمانی، درمان کامل نمیباشد و باید برای داشتن یک درمان ماندگار، تمرینهای درمانی که در فیزیوتراپی توصیه میشود، انجام شود تا وضعیت فرد بهبود پیدا کند یا از بدتر شدن آن جلوگیری گردد.
♦ آب درمانی و ماساژ درمانی
راه رفتن در آب برای دردهای کمر مفید بوده اما آب درمانی به تنهایی موثر نبوده و باید زیر نظر فیزیوتراپیست با توجه به مشکل خاص تمرینات توصیه شده انجام گیرد تا نتیجه مورد نظر حاصل شود. ماساژ نیز به عنوان یک روش غیر تهاجمی در کنار سایر روشهای درمانی برای درمان مشکلات کمر و دردهای اسکلتی عضلانی توصیه میگردد.
♦ داشتن سبک زندگی سالم
رعایت نکات زیر به بیمارانی که دچار کمر درد یا دیسک کمر هستند کمک خواهد کرد.
افراد مبتلا به فتق دیسک نباید به مدت طولانی بنشینند. زیرا نشستن بیش از دو ساعت ساعت پشت میز و رانندگی سبب بروز مشکلاتی در این افراد خواهد شد.
افراد دارای مشکلات کمر باید از حمل بارهای سنگین خودداری نمایند. حتی بلند کردن بارهای سبک نیز باید به طور صحیح صورت گیرد.
این افراد بهتر است به هنگام نشستن از یک پشتی استفاده نمایند.
همیشه یک چهار پایه در زیر پاها قرار داده تا وضعیت ۹۰ درجه پاها با تنه ایجاد شود.
♦ روشهای تهاجمی
روشهای تهاجمی که برای درمان درد کمر توصیه میشوند شامل جراحی باز و جراحی باز میکروسکوپی میباشند.
♦ جراحی باز
یکی از رایجترین روشهای جراحی دیسک بوده که بدون میکروسکوپ انجام میگیرد. در این روش جراح قسمتی از مهرهها را برداشته تا به دیسک برسد و دیسک را بردارد. این روش به لامینکتومی یا دیسکتومی نیز معروف است و این نوع جراحی دوره بهبودی طولانیتری خواهد داشت.
1- جراحی باز میکروسکوپی
این روش مشابه روش لامینکتومی بوده با این تفاوت که توسط میکروسکوپ انجام خواهد شد، با این تفاوت که میزان برش کوچکتر بوده و مقدار کمتری از استخوان برداشته خواهد شد.
2- روشهای کم تهاجمی
روش جراحی کم تهاجمی درمان درد مهره آخر کمر شامل جراحی آندوسکوپی دیسک کمر و جراحی لیزری دیسک کمر میشوند. در جراحی آندوسکوپی دیسک کمرکانال نخاعی دستکاری نشده و از بین سوراخ بین مهرهای سوزن وارد مینمایند. در روش جراحی لیزری دیسک کمر که یک عمل سرپایی میباشد در مواردی که دیسک پارگی کامل نداشته توصیه میشود.
علت درد کمر مهره آخر در بارداری به دلیل افزایش وزن و به هم خوردن حالت بدن خواهد بود. یکی از عوامل رایج که به ایجاد درد کمر در ناحیه گودی کمر و مهره آخر ستون فقرات میشود تغییرات هورمونی بدن خواهد بود.
هورمونهایی که در سه ماه اول بارداری در بدن ترشح میگردند سبب شل شدن رباطهای بخش های مختلف بدن به خصوص رباطهای لگن میشوند. شل شدگی رباطها سبب ایجاد فضای کافی برای رشد بچه میشوند. این تغییرات برای رشد بچه و زایمان ضروری میباشد. اما شل شدن رباطها سبب جابهجایی لگن و مهره های پایین کمر شده و باعث ایجاد درد مادر میشوند.
البته در برخی موارد کمر درد با درد مفصل ساکروایلیاک اشتباه گرفته میشود. درد مفصل ساکروایلیاک عامل کمر درد در ناحیه مهره آخر ستون فقرات در دوران بارداری است.
پس داشتن درد در ناحیه فوقانی لگن در اثر مفصل ساکروایلیاک است و در صورتی که درد بیشتر در قسمت پایین لگن و سمت مرکز ستون فقرات باشد ممکن است به دلیل علت تحرک بیش از حد باشد. افرادی که این درد را در مقایسه با کمر درد معمولی در دوران بارداری، تجربه مینمایند بسیار کمتر خواهد بود.
روشهای مختلفی وجود دارد که میتوان برای کاهش درد مهره آخر کمر در دوران بارداری به کار گرفت. در ادامه برخی از این روش ها را شرح میدهیم.
۱. بهتر است در دوران بارداری به پهلو خوابیده و یک بالش بین زانوها قرار داده شود. این کار ساده تاثیر زیادی بر روی کمر درد داشته و با نزدیک شدن به زایمان و بزرگتر شدن شکم نیز میتوان از یک بالش هم برای زیر شکم استفاده کرد.
2. بهتر است در این دوران هر روز حداقل به مدت ۳۰ دقیقه ورزش نمایید. استخر رفتن نیز برای تان مفید خواهد بود. حتی حرکت معمولی در آب نیز برای زنان باردار مفید بوده و سبب تقویت عضلات مختلف بدن خواهد شد. پیاده روی یکی از ورزشهایی است که در دوران بارداری خیلی توصیه میشود.
زیرا سبب تحرک مناسب بدن شده و عضلاتی که تحت تنش قرار دارند را استراحت خواهد داد. نوع ورزشهایی که در دوران بارداری انجام میشود باید زیر نظر پزشک زنان باشد و از انجام حرکات پرشی و ورزشهایی که تحرک خیلی زیاد دارند به خصوص در ماههای آخر پرهیز شود.
3. ورزشها و حرکات کششی برای تقویت عضلات خاص در دوران بارداری در ثبات ستون فقرات و کاهش استرس بسیار موثر است. انجام حرکاتی مانند پیچش نیم تنه و پل زدن توصیه میشود.
4. اضافه وزن در طول دوران بارداری یک امری طبیعی است اما این مقدار باید توسط متخصص زنان کنترل گردد و یکی از علت درد مهره آخر کمر در بارداری این گزینه میباشد. در این دوران باید افزایش وزن مناسبی که پزشک توصیه میکند را داشته باشید. افزایش وزن بیش از حد وزن سبب افزایش فشار و تنش به کمر شده و مشکلات دیگری را به وجود خواهد آورد.
5. استفاده از کمربندهای مخصوص دوران بارداری به کمر در مقابل فشار کمک میکند. استفاده از کمربندهای طبی بخشی از فشار ناشی از وزن و تغییر حالت بدن را به بخشهای دیگر منتقل خواهد کرد از سه ماهه دوم بارداری به بعد استفاده از این کمربندها توصیه میشود.
6. در دوران بارداری در صورتی که درد کمر دارید، بهتر است از لباس و کفش مناسب استفاده نمایید و از پوشیدن کفشهای پاشنه بلند دوری نمایید. این کار سبب بهبودی وضعیت و دردهای کمر میگردد.
در دوران بارداری بهتر است از پوشیدن لباسهای تنگ به خصوص شلوارهای تنگ پرهیز شود. زیرا مهرههای پایین کمر تحت فشار زیادی قرار خواهند گرفت و یکی از علت درد مهره آخر کمر در بارداری میتوان به این موضوع اشاره کرد.
7. ماساژ دادن یکی از روشهایی است که برای دردهای کمر در دوران بارداری موثر است. ماساژ دادن پایین کمر و مهره آخر ستون فقرات سبب باعث کاهش درد به صورت موقت خواهد شد.
8. مراجعه به کایروپراکتور سبب تصحیح وضعیت استخوانهای بدن میگردد. در صورتی که دچار درد مهره آخر کمر (ستون فقرات) هستید، بهتر است به کایروپراکتور مراجعه نمایید.
کایروپراکتور عدم تعادل و به هم خوردگی تنظیم استخوانها که سبب ایجاد درد شده را برطرف مینماید و سبب بهبود وضعیت بدن میگردد. کایروپراکتور علاوه بر تنظیم وضعیت بدن، کمک میکند تا مادر زایمان بهتری داشته باشد.
کمر درد و یا درد مهره آخر کمر مشکلی است که نباید ساده از کنار آن گذشت و در صورت ابتلا به این بیماری بهتر است به کلینیکهای تخصصی ارتوپدی مراجعه شود تا اقدامات لازم برای تشخیص و درمان درد مهره آخر کمر به طور مناسب انجام شود.
در کلینیکهای تخصصی به سادگی نوع کمر درد تشخیص داده میشود و براساس نوع آن شیوه درمانی مناسب تجویز میگردد. چنان چه شدت بیماری بیشتر شود و روشهای غیرتهاجمی موثر واقع نشوند، پزشک ارتوپدی روشهای جراحی را پیشنهاد میدهد.
در صورت مراجعه زودهنگام به دکتر کمر درد ممکن است تنها روشهای غیرتهاجمی موثر باشند. بنابراین بهتر است در صورت داشتن کمر درد به سرعت به متخصص ارتوپدی در کلینیکهای تخصصی مراجعه کرده تا با روشهای سادهتر مشکل برطرف گردد و از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود.