کف پای صاف در کودکان
یکی از شایع‌ترین مشکلات ارتوپدی مربوط به کف پای صاف در کودکان است. تقریباً تمام کودکانی که به دنیا می‌آیند، کف پای صافی دارند. در بسیاری از موارد با بالا رفتن سن و رشد کودک و راه رفتن او این عارضه برطرف میشود. معمولاً تا پنج‌سالگی کودک، این حالت به‌مرورزمان بهبود می‌یابد و کف پا به شرایط عادی برمی‌گردد. اگر بعد از پنج‌سالگی کف پای کودک صاف باقی بماند باید به یک متخصص ارتوپد مراجعه کرده و راه‌حل مناسبی برای درمان از او بگیریم. از آنجایی که ساختار اسکلتی کودکان هنوز غضروفی است و استخوانی نشده، عدم اصلاح صافی کف پای آنان میتواند تغییراتی در ساختار محور مچ پا، زانو و کمر کودک بهوجود بیاورد. این تغییر ساختار در آینده منجر به عوارض پایداری مانند زانودرد، کمردرد، پاهای پرانتزی و تغییرات ساختاری استخوان خواهد شد. صافی پای کودک تا سن چهار یا پنج سالگی طبیعی است، اما اگر پس از این دوره، صافی کف پا پایدار بود، حتماً باید کودک را نزد پزشک متخصص ارتوپد ببرید. اغلب پزشکان برای کودکی که دچار صافی کف پا میباشد، کفی یا کفش طبی تجویز میکنند. معاینات کودک برای اصلاح این اشکال ساختاری باید به صورت دورههای شش ماهه یا یک ساله پیگیری شود. این دورهها تا اتمام روند درمان، ادامه خواهند داشت.
صافی کف پای انعطاف‌پذیر و سخت از عوارض کف پای صاف در کودکان هستند. از مهمترین دلایل ایجاد کف پای صاف در کودکان می‌توان به فلج اطفال، فلج مغزی، بیماری‌های مادرزادی مثل سندروم مارفان، تالوس عمودی و نرمی مفاصل اشاره کرد. برای تشخیص کف پای صاف می‌توان پای کودک را خیس کرد و بر روی یک سطح سیمانی چسباند و نتیجه را مشاهده کرد. برای تشخیص دقیق بهتر است به یک متخصص ارتوپد باتجربه مانند متخصصین کلینیک ما که بصورت ویژه در مورد کودکان تجربه دارند، مراجعه کرد. دستگاه‌های جدیدی برای تشخیص صافی کف پا ابداع شده‌اند که با آن‌ها روش درمان مناسبی اتخاذ میشود. در صورت عدم توجه به درمان این عارضه ممکن است فرزندتان در آینده دچار عوارضی مانند کمرددرهای شدید، افت عملکرد پا و ... شود. در ادامه نیز بیشتر با این آسیب در کودکان آشنا خواهیم شد.
فهرست مطالب :
تعریف صافی کف پا
صافی کف پا یعنی کف پا هنگام ایستادن، به‌صورت کامل با سطح زمین تماس داشته باشد. معمولاً این عارضه برای کودکان و نوزادان نوپا امری طبیعی است؛ چراکه قوس پای آن‌ها هنوز رشد نکرده است. کودکان دارای یک پد چربی هستند که قوس پایشان را می‌پوشاند، به‌طوری‌که قابل‌مشاهده نمی‌باشد. تقریباً در سه‌سالگی نوارهای چربی از بین می‌روند و عضلات عمیق و رباطها ایجادشده و قوس پای فرد تشکیل میشود. با افزایش سن کودک و رسیدن به ۶ سالگی، انعطاف‌پذیری استخوان‌ها و مفاصل فرد کاهش پیداکرده و درنتیجه قوس توسعه‌یافته قابل‌مشاهده میشود.
انواع کف پای صاف در کودکان
در تمامی افراد سه نوع کف پای صاف وجود دارد. دانستن نوع صافی کف پای کودکتان، کمک میکند تا شما و پزشک متخصص بهترین راه درمانی را مشخص کنید. در ادامه انواع کف پای صاف در کودکان را شرح می‌دهیم:
صافی کف پای انعطاف‌پذیر
به‌طورکلی می‌توان گفت تمامی کودکان، دارای کف پای صاف هستند. وجود کف پای صاف در کودکان، دردی برایشان به همراه ندارد و موجب ازکارافتادگی نمی‌شود. این عارضه در کودکان نیازی به درمان ندارد و در هر دو کف پا مشاهده میشود.
افرادی که به عارضه کف پای صاف مبتلا هستند، زمانی که روی پنجه خود می‌ایستند یا هنگامی‌که پای خود را از زمین بر می‌دارند، قوس کف پا تشکیل میشود و زمانی که روی کل پا می ایستند، کف پایشان کاملاً صاف هست. عده زیادی از افراد این وضعیت را به‌هیچ‌عنوان بیماری ندانسته و معتقدند همان‌گونه که شکل صورت انسان‌ها با یکدیگر متفاوت است، حالت پایشان نیز با یکدیگر تفاوت دارد.
صافی کف پای قابل انعطاف معمولاً زمینه خانوادگی داشته و از برادر به خواهر و یا از والدین به کودکان، به ارث می‌رسد. همچنین ممکن است در زمان بارداری یا در سنین بالا، صافی کف پا سراغ افراد بیاید.
صافی کف پای غیرقابل انعطاف
برخی اوقات صافی کف پا انعطاف پذیر نیست؛ یعنی حتی زمانی که بیمار پای خود را از زمین بلند میکند، در کف پایش قوسی دیده نمی‌شود و حتی موقعی که شست پای خود را به بالا می‌برد، در کف پای فرد هیچ قوسی دیده نمی‌شود. به این عارضه صافی کف پای غیرقابل انعطاف یا ریجید گفته میشود. کودکانی که به این عارضه مبتلا هستند لازم است به درمان و بهبود عارضه توجه بیشتری داشته باشند و حتما باید تحت نظر یک متخصص ارتوپد باشند.
علت کف پای صاف در کودکان
برای عارضه کف پای صاف در کودکان علل مختلفی وجود دارد. برخی از پزشکان، علت اصلی صافی کف پای کودکان را کفش می‌دانند که این فرض بر اساس نتایج تحقیقات انجام‌شده رد شده است. برای رد کردن این فرضیه کودکانی که کفش نپوشیدند، موردمطالعه قرار گرفت. نتایج نشان دادند که کف پای کودکانی که کفش نپوشیده‌اند، قوس‌های صاف‌تری دارد. عوامل مؤثر در ایجاد این عارضه به شرح زیر است:
بیماری‌های مادرزادی مانند تالوس عمودی
متأسفانه برخی از کودکان به‌صورت مادرزادی به بیماری‌هایی دچار میشوند که عارضه‌هایی را به دنبال دارند. یکی از این بیماری‌های نادر مادرزادی تالوس عمودی است. در این اختلال استخوان تالوس (به استخوانی گفته میشود که در بخش مچ پا قرار دارد) به‌جای اینکه در حالت افقی قرار بگیرد، در حالت عمودی جای می‌گیرد. همین علت باعث میشود که قوس کف پا از بین برود و قوس معکوس یا کف پای گهواره‌ای ظاهر شود. این اختلال میتواند در یک‌پا و یا در هر دو پا رخ دهد. تالوس عمودی دردی برای نوزادان و نوپایان ندارد، اما اگر درمان نشود میتواند در آینده منجر به ایجاد درد و بدشکلی در ناحیه پا شود.
سندروم مارفان
به علت جهش در ژن fbn1 ، اختلال ژنتیکی به نام سندروم مارفان رخ می‌دهد. کسانی که به این سندروم مبتلا میشوند عضلاتی شل‌تر از حالت طبیعی دارند. در این سندروم عوارض بسیار خطرناکی مانند گشادی ریشه آئورت قلب وجود دارد. علت کف پای صاف در کودکان میتواند به خاطر سندروم مارفان نیز باشد.
نرمی بیش‌ازحد مفاصل
کودکانی که برخی از مفاصل یا اکثر مفاصل خود را بیشتر از افراد دیگر می‌توانند حرکت دهند، به این معنی است که به نرمی مفاصل دچار هستند. رباط‌های ضعیف یا کشیده، شکل استخوان‌ها، خاصیت ارتجاعی عضله و حس حرکت مفصلی ازجمله علت‌های نرمی مفصل محسوب میشوند. برخی از نرمی‌های مفاصل که ناشی از کلاژن غیرطبیعی (کلاژن ها پروتئین هایی هستند که در قسمت های خارجی سلول ها قرار دارند) هستند، ارثی می‌باشند، اما عارضه‌های دیگری مانند سندروم داون نیز از علل این اختلال هستند. کودکانی که مفاصلشان نرمی بیش‌ازحد دارند، می‌توانند دچار عارضه کف پای صاف در کودکان شوند.
زیادی عضلات، ضعف عضلات و خشک بودن عضلات ساق پا
شل بودن رباط مشکل اصلی کودکان است که ضعف عضلانی دارند. به زبان ساده‌تر رباطها یا بافت‌های رابط در کودکانی که به این عارضه دچار هستند، زیاد کش می‌آیند. به همین علت، جنبش بیش‌ازاندازه به یک حالت عادی تبدیل میشود و استخوان پاشنه پای کودک به سمت داخل می‌چرخد، درنتیجه قوس پا از بین می‌رود.
در کودکانی که حجم عضلات بالایی دارند نیز تاندون آن‌ها کوتاه است و پا به سمت داخل مایل میشود.
فلج اطفال
فلج اطفال بیماری است که علت آن ویروسی به نام پولیومیلیت که به سیستم عصبی حمله میکند، است. احتمال مبتلا شدن کودکان زیر ۵ سال به این بیماری بیشتر است. واکسن این بیماری در سال ۱۹۵۳ کشف شد و در سال ۱۹۵۷ به‌صورت همگانی در بسیاری از کشورها تزریق شد. ضعف عضله و ضعف بدن از علائم این بیماری است که میتواند سبب صاف شدن پای کودکان شود.
نشانههای کف پای صاف در کودکان
کودک که بیش از چهار یا پنج سال سن دارد و دچار صافی کف پا است، اغلب در رفتار و حرکاتش میتوانید موارد زیر را مشاهده کنید:
-
خیلی زود از راه رفتن خسته میشود.
-
علاقهای به راه رفتن ندارد و بیشتر تمایل دارد بغلش کنند.
-
کفشهایش خیلی زود ساییده میشوند.
-
مدام از درد کمر و زانو شکایت دارد.
کف پای صاف در کودکان را باید جدی گرفت و برای درمان سریعتر آن اقدام کرد. عدم اصلاح آن در کودکی، میتواند در بزرگسالی عوارضی مانند زانودرد، کمردرد و دیگر مشکلات اسکلاتی را موجب شود.
روش تشخیص کف پای صاف در کودکان
جهت تشخیص کف پای صاف در کودکان میتوانید ابتدا پای کودک را خیس کرده و بر روی سطح سیمانی قرار دهید. درصورتی‌که کف پای کودک به‌صورت کامل روی سطح سیمان مشاهده شود، بدین معنی است که کودکتان به عارضه صافی کف پا مبتلا میباشد و لازم است به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمایید. روش دیگر تشخیص کف پای صاف در کودکان این‌گونه میباشد که ابتدا لازم است کف پای کودکتان را به رنگ‌های بی‌ضرر آغشته کرده و بر روی کاغذ یا روی کاشی حمام قرار دهید. درصورتی‌که نقش کف پای کودکتان به‌صورت کامل درروی کاغذ یا کاشی مشاهده شود، کودکتان به عارضه صافی کف پا مبتلا هست. معمولاً والدین از این روش برای تشخیص صاف بودن یا نبودن کف پای کودکشان استفاده می‌نمایند، چراکه به دلیل وجود رنگ‌های متفاوت، این روش جذابیت خاصی برای کودکان دارد.
اگر فرزندتان به صافی کف پا مبتلا باشد، پزشک در مورد سابقه صافی کف پا یا بیماری‌های موروثی مچ پا در خانواده‌تان سوالاتی خواهد پرسید. بیمار در هر شرایط و هر سنی که قرار داشته باشد پزشک، در مورد فعالیت‌های تفریحی، شغلی و ... او پرسش‌هایی کرده و حتی در مورد نوع کفشی که می‌پوشد نیز سوالاتی می‌پرسد.
ممکن است پزشک متخصص جهت تشخیص درست روش درمان، کفش‌های کودکتان را به‌صورت کامل بررسی نماید. معمولاً ساییدگی‌های کفش، اطلاعات مهم و باارزشی در مورد وجود مشکلات راه رفتن و هرگونه ضعف و ناتوانی در استخوان‌ها را برای پزشک روشن میکند. همچنین ناگفته نماند، پزشک از شما درخواست میکند که پابرهنه راه روید تا علاوه بر ارزیابی قوس کف پایتان، وجود سایر مشکلات در عملکرد مکانیکی مچ پایتان موردبررسی قرار گیرد. دکتر متخصص، مچ پاهایتان را از وجود حساسیت به لمس یا قرارگیری در هر نوع وضعیت معاینه کرده و با توجه به نتایج این معاینه فیزیکی، ممکن است استفاده از روش عکس برداری رادیولوژی را توصیه کند.
دستگاه تشخیص کف پای صاف در کودکان
با پیشرفت علم، روش‌های دقیقی برای تشخیص صافی کف پای کودکان به وجود آمده است. ازجمله این روش‌ها استفاده از دستگاه تشخیص صافی کف پا است که معمولاً بانام اسکن کف پا شناخته میشود و در کلینیک مجهز ما نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه دارای صفحه مخصوصی است که بیمار بر روی آن می‌ایستد و دستگاه با توجه به مقدار فشار وارده بر روی صفحه، قادر به تشخیص صاف بودن یا نبودن کف پا است. به دلیل کم‌هزینه بودن استفاده از این دستگاه افراد زیادی برای غربالگری صافی کف پا از آن استفاده می‌نمایند. افراد با مراجعه به مراکز تخصصی و انجام اسکن صافی کف پا مانند کلینیک تخصصی ما، می‌توانند از زمان اولین لحظه شروع صاف شدن کف پایشان نیز مطلع شوند.
نتیجه گیری
کف پای صاف در کودکان یکی از شایع‌ترین اختلالاتی است که بیشتر خانواده‌ها از آن واهمه دارند. با دانستن این مطلب که این عارضه به‌مرورزمان بهبود می‌یابد، خیال بسیاری از خانواده‌ها راحت میشود. علت‌های زیادی برای این عارضه وجود دارد که می‌توان فلج اطفال، فلج مغزی، ضعف عضلانی، عضلات زیاد، سندرم مارفان و تالوس عمودی را به‌عنوان نمونه نام برد. راه‌های تشخیص زیادی برای صافی کف پا وجود دارد. برخی از افراد در خانه برای تشخیص این امر اقداماتی انجام می‌دهند. بهترین راه برای تشخیص، مراجعه به یک متخصص ارتوپد باتجربه است که از طریق دستگاه‌های تشخیص این کار را انجام دهد و راهنمایی‌های لازم را ارائه نماید. بدین منظور و برای اطمینان از بررسی دقیق وضعیت فرزندتان میتوانید به کلینیک مجهز ما مراجعه نموده تا متخصصین ارتوپد باتجربه ما وضعیت فرزندتان را به طور کامل بررسی کنند و در صورت بروز مشکل هرچه سریعتر اقدامات درمانی لازم انجام شود.