درمان کمردرد در بارداری ، تسکین بخش دردهای آزاردهنده زنان بارور
افزایش وزن مادر در کنار تغییرات هورمونی و همچنین افزایش سایز رحم به دنبال رشد جنین باعث می‌شود که تقریبا اکثر زنان در دوره بارداریشان،کمردرد که یکی از شرایط آزار دهنده حاملگی است را تجربه نمایند. درمان کمردرد در بارداری می‌تواند تا حد زیادی این دردها را کاهش دهد، بدیهی است برای درمان کمر درد می‌بایست در بدون فوق وقت به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمایید.
با وجود آنکه شرایط تغییرات فیزیولوژیک در دوره بارداری رشد جنین و افزایش وزن شایع‌ترین علت تجربه کمر در دوران حاملگی است؛ توجه به این مورد نیز بسیار ضروری است که کمر درد دوره بارداری می‌تواند علل دیگری نیز داشته باشد.
پس توصیه می‌شود حتما درمان کمردرد در بارداری در اولویت کار پزشک قرار گرفته تا در صورت لزوم سایر علت‌ها به غیر از تغییرات بارداری که می‌تواند مسبب ایجاد کمردرد باشند در آنها رد شود. بررسی علت و درمان کمردرد در بارداری می‌تواند به حال خوب مادران بارور کمک کند.
فهرست مطالب
دردهای کمر و دردهای پشت در طی بارداری تفاوت‌هایی با زمانهای دیگر دارد، در زمان بارداری انجام روشهای کمک تشخیصی رادیولوژیک که در آن از اشعه ایکس استفاده می‌شود (مثل تصویربرداری ساده ستون فقرات کمری یا سی تی اسکن‌های ستون فقرات) ممنوع است.
تفاوت دیگر در مورد درمان کمردرد در بارداری مصرف بعضی از داروهای کاهنده درد کمر در دوران بارداری ممنوع است. این ممنوعیت مصرف می‌تواند تحمل دردهای کمری در زنان حامله راه بسیار دشوارتر بکند، اگر به دنبال راههای درمان مناسب برای کمردرد در دوره بارداری هستید حتما ادامه مطلب را مطالعه کنید.
کمردردهای دوره بارداری مشکل شایع آزاردهنده‌ای است که اغلب زنان باردار آن را تجربه کرده‌اند و معمولاً کمردردها از نیمه دوم بارداری آغاز شده و با افزایش سن جنین در داخل رحم، شدت کمردردها نیز بیشتر می‌شود. قطعاً یافتن راهکار مناسب یا درمان درد شدید کمر در اوایل بارداری یا اوخر آن برای کاهش دردهای کمر می‌تواند بارداری را برای شما شیرین‌تر بکند.
برای اتخاذ درمان کمردرد در بارداری، کمردردهای دوران بارداری را بهتر است به دو دسته عمده تقسیم کنیم:
-
دسته اول: کمردردهایی که ارتباطی با بارداری و تغییرات زنان در دوره بارداری ندارند و می‌توانند در هر برهه زمانی دیگر از زندگی رخ بدهند.
-
دسته دوم: کمر دردهایی که با دوران بارداری و تغییرات زنان در دوره حاملگی مرتبط هستند.
حال ببینیم که علل ایجاد کننده کمردردهایی از زنان که در دسته کمردردهای وابسته به دوران حاملگی قرار می‌گیرند کدام است تا بتوانیم پس از آن علت و درمان کمردرد در بارداری را برایتان شرح دهیم:
-
افزایش وزن مادر: به طور طبیعی زنان در دوره بارداری خود حدود ۱۰ یا ۱۶ کیلوگرم می‌توانند اضافه وزن پیدا کنند، مسلماً این وزن اضافه شده روی ستون فقرات این افراد نیز تحمیل می‌شود. این موضوع می‌تواند باعث افزایش درد کمر بشود.
-
رشد رحم: موازی با افزایش سن جنین داخل رحم سایز رحم هم زیاد می‌شود. با گذشت هفته‌های بارداری بر وزن جنین و حجم اشغال شده داخل رحم اضافه می‌شود.
این وزن به صورت فشار اضافه روی ستون فقرات کمری و لگن مادر تحمیل می‌شود و می‌تواند روی عضلات، عروق و اعصاب لگن و پایین کمر فشار وارد کند.
-
تغییرات هورمونی: علت دیگر کمردرد را در دوره بارداری تغییرات هورمونی مادر باردار می‌دانیم. به منظور حفظ جنین در داخل رحم و جلوگیری کردن از انقباضات عضلات رحم، در بدن مادر هورمون پروژسترون افزایش پیدا می‌کند.
افزایش پروژسترون در دوران بارداری علاوه بر مزیت بالا (که حفظ جنین در داخل رحم می‌باشد)؛ دارای معایبی نیز هست پروژسترون باعث شل شدن و ریلکس شدن عضلات و لیگامان‌های لگن و اطراف ستون فقرات کمری می‌شود.
شل شدن عضلات لیگامان‌های اطراف مهره‌های کمری از پایداری و توان این مهره‌ها خواهد کاست و همچنین عضلات صاف دیواره روده‌ها هم تحت تأثیر پروژسترون افزایش یافته در دوران بارداری، شل و ریلکس می‌شوند. دو تغییر فوق به ترتیب باعث :
-
افزایش دردهای لگنی و کمری
-
افزایش احتمال بروز یبوست در زن باردار خواهد شد.
-
فاصله عضلات شکمی: علت بعدی رخ دادن دردهای کمر در دوره‌ی بارداری این است که رفته رفته با اتساع رحم (موازی با رشد جنین )،عضلات شکم یعنی دو عضله موازی شکمی (که بین دنده‌های ما و استخوان لگن قرار گرفته) ، فاصله پیدا می‌کنند. این فاصله که در امتداد خط مرکزی شکم ایجاد می‌شود می‌تواند درد و ناراحتی کمر را بدتر کند.
-
تغییر مرکز ثقل بدن: علت دیگر تغییر مرکز ثقل بدن در دوره بارداری است، همچنین استرس‌ها و نگرانی‌های مادر می‌تواند باعث تغییر در انبساط و انقباض عضلات نگهدارنده ستون فقرات کمری بشود. این تغییرات با اسپاسم عضلات کمر، گرفتگی پشت و کمر درد بارداری ظهور کند.
به طور کلی گفته می‌شود که تجربه موقعیت‌های استرس‌زا (مثلاً خود بارداری) می‌تواند بر احتمال تجربه کمردردهای ثانویه به اسپاسم و گرفتگی عضلات اضافه کند.
علل دیگر کمردرد در دوره بارداری که در دسته غیروابسته به بارداری قرار می‌گیرند شامل همه مواردی است که انسان‌ها می‌توانند در تمام طول عمرشان تجربه کنند، و همین مسئله شناسایی نوع علت و درمان کمردرد در بارداری را حائز اهمیت می‌سازد.
به عنوان مثال مشکلات مربوط به دیسک کمر، التهاب مفصل، آرتریت‌های مفاصل بین مهره‌های کمری و لگنی که انواع مختلفی دارد، تومور‌هایی که می‌توانند در ناحیه شکم، خلف صفاق یا لگن و یا حتی در داخل کانال نخاع و مهره‌های ستون فقرات کمری ایجاد شده باشد، تومورها با اعمال اثر فشاری روی رشته‌های عصبی می‌تواند باعث ایجاد درد کمر بشوند.
به همین دلیل است که حتماً اگر دوره بارداری را پشت سر می‌گذارید و دچار کمردرد شده‌اید باید در قدم اول با پزشک خود مشورت کنید.
پزشک با رد سایر علل منجر به کمردرد به شما این اطمینان را می‌دهد که کمردردتان به واسطه تغییرات دوره بارداری است و این تغییر طبیعی و گذراخواهد بود و با تولد جنین و ختم بارداری ،کمردرد هم تسکین می‌یابد.
بنابراین پیش از بررسی درمان کمردرد در بارداری حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.
شرح حال شما به پزشک کمک بسیار زیاد خواهد کرد که دلیل وقوع کمردرد را بفهمد و برای درمان کمردرد در بارداری از آن بهره ببرد. شما بایستی علائم همراه کمردرد و همچنین مدت و کیفیت درد را به پزشکتان بگویید. پزشک باید سابقه دردهای قبلی، آسیب‌های ورزشی، تروماهای وارده به ستون فقرات را هم سوال کند.
علائم همراه وجود کمردردهای تیر کشنده و همچنین تغییرات حسی که ممکن است شما در اندام‌های تحتانی خود دچار شده باشید به دکتر کمر درد در رسیدن به تشخیص کمک می‌کند تا متناسب با شرایط شما معاینات و بررسی‌های فیزیکی را انجام دهد.
نکته قابل توجه این است که استفاده از روشهای تصویربرداری مانند عکس ساده با اشعه ایکس و ستون فقرات کمری یا سی تی اسکن ستون فقرات در دوره بارداری به علت آسیب دیدن جنین بر اثر تابش اشعه ممنوع است اگر لازم به استفاده از روش تصویربرداری باشد، ام آر آی در زنان باردار ایمن تر می باشد. در شرایطی که پزشک تشخیص بدهد ممکن است گرفتن نوار عصب عضله نیز لازم باشد.
حال ببینیم که درمان کمردرد در بارداری چگونه انجام می‌شود. دردهای کمری که به واسطه تغییرات زن در دوران بارداری ایجاد می‌شوند، تجربه مشترک بین تمام مادران می‌باشد.
درمان کمر درد در ماه آخر بارداری برای تسکین و کاهش و قابل تحمل کردن دردها به شرح زیر می‌باشد:
توصیه می‌شود به زنان باردار که ورزش را به طور استاندارد و از همان زمان اقدام به بارداری قبل از باردار شدن و ماه‌های اول بارداری و قبل از زایمان تحت نظارت پزشک انجام بدهند.
ورزش‌ها باید توسط پزشک شما و متناسب با شرایط شما دستور داده بشود در خاطر داشته باشید که برای بعضی از خانم‌ها استراحت مطلق و پرهیز از این ورزش‌ها الزامی است.
برای خانم‌هایی که پزشک‌شان آنها را توصیه به ورزش کرده ورزش منظم باعث می‌شود که عضلات پشتیبان ستون فقرات قوی بشوند تقویت این عضلات انعطاف پذیری آنها و قدرت تحمل نیروها را زیاد می‌کند.
عضلات تقویت شده می‌توانند بیش از گذشته فشار‌های وارده به ستون فقرات ما را کاهش بدهند. از جمله این ورزش‌ها می‌توان به پیاده روی آهسته (با کفش استاندارد و روی سطح هموار)، شنا کردن و استفاده از دوچرخه ثابت اشاره کرد.
بسته به شرایط و موقعیت بدنی ممکن است پزشک یا فیزیوتراپیست شما حرکاتی برای تقویت کمر و شکم نیز به شما توصیه کند، تغییرات و واکنش‌های بدن خود هنگام و بعد از انجام ورزش‌ها بسیار دقت کنید اگر دچار درد خونریزی واژینال یا اسپاسم های تکرار شونده و طولانی مدتی عضلات شکم شده‌اید تمرین را باید متوقف کنید و حتما سریع پزشکتان را در جریان بگذارید.
توصیه بعدی که برای کاهش دردهای کمر در دوره بارداری توصیه می‌شود، استفاده از کمپرس‌های سرد یا کمپرس‌های گرم می‌باشد. اول از همه استفاده از کمپرس سرد یا گرم باید که با تایید پزشک معالج خودتان باشد.
کمپرس سرد عبارت است از اینکه شما چند قطعه یخ را داخل کیسه پلاستیک ریخته، در کیسه را محکم ببندید و این کیسه را در حوله یا پارچه لطیف تمیز بپیچید و این حوله را به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه روزی چند نوبت روی محل دردناک قرار بدهید.
معمولاً کمپرس سرد در دو -سه روز ابتدایی آغاز درد توصیه می‌شود. سرما می‌تواند حس درد را کمتر کند همچنین می‌تواند از تورم پیشگیری بکند و تورم را کمتر کند.
بعد از ۴۸ تا ۷۲ ساعت اول باید کمپرس گرم را جایگزین کمپرس سرد خود بکنید در این مواقع توصیه می‌شود که یک کیسه استاندارد آب گرم (که در داروخانه‌ها عرضه می‌شود و درب آن بطور محکم بسته شده است) را روی محل درد قرار بدهید. توصیه می‌شود که گرمای زیاد به شکم در دوره بارداری داده نشود.
از درمان کمردرد در بارداری که می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در کاهش درد کمر در حاملگی داشته باشد اصلاح وضعیت قرارگیری بدن است.
در دوره بارداری تغییرات هورمونی باعث شل شدن لیگامان‌ها و کاهش قدرت و توان عضلات نگهدارنده ستون فقرات می‌شود که باعث ایجاد و تشدید درد کمر و درد پشت در زمان بارداری خواهد بود.
پس اگر وضعیت بدن خود را هنگام کار، نشستن و خوابیدن به طرز استاندارد قرار بدهیم می‌توانیم تا حد بسیار زیادی از اعمال فشار و نیروی بیش از حد ستون فقرات پیشگیری بکنیم و بدین ترتیب از میزان بروز درد پشت و درد کمر بکاهیم توصیه‌هایی که برای اصلاح وزن بدن در دوران بارداری پزشک به شما می‌کند چند مورد زیر اشاره می‌کنیم؛
توصیه اول اگر در حالت خوابیده هستید و به پهلو می‌خوابید بالش کوچکی را در ناحیه زانو بین دو ران خود قرار بدهید تا فشار روی کمر کمتر شود.
توصیه دوم در زمان بارداری موقع نشستن پشت میز حتماً حوله لوله شده لطیفی را پشت خودتان قرار بدهید پاها را باید در حال نشسته روی قندلی حتما روی چهارپایه‌ای کوتاه قرار بدهید؛ حتماً صاف بنشینید پشت خود را صاف کنید و شانه‌ها را به سمت عقب بکشید.
توصیه بعدی در اصلاح وضعیت قرار گیری بدن برای زمانی است که شما ایستاده‌اید:
در هنگام ایستاده ران‌ها باید به سمت جلو و شانه‌ها به سمت عقب کشیده بشود چون در زمان بارداری به علت رشد شکم و وزن شکم، تمایل به خم شدن به سمت جلو وجود دارد.
مورد بعدی که در درمان دردهای کمر استفاده می‌شود کمک گرفتن از طب سوزنی است : طب سوزنی نوعی درمان سنتی در آسیای شرقی است که در طی آن سوزن‌های نازک در مکان‌های اختصاصی وارد عمق خاصی از پوست شما می‌شود.
مطالعات می‌گوید که طب سوزنی در کاهش دادن کمردرد بارداری موثر بوده و توصیه می‌شود اگر شما می‌خواهید درمان کمردرد در بارداری را امتحان کنید حتماً با تایید و بعد از مشورت با پزشکتان باشد از انجام خودسرانه طب سوزنی توسط افراد غیر پزشک خودداری کنید.
توصیه بعدی که در درمان کمردردهای بارداری مفید است استفاده از کایرو پراکتیک می‌باشد. گاهی از این روش تحت عنوان دستکاری ستون فقرات نیز نام برده می‌شود کایروپراکتیک اگر توسط پزشک آموزش دیده، متخصص پزشکی فیزیکی انجام بشود یا توسط فیزیوتراپیست‌های باتجربه انجام بشود ایمن و بی خطر است.
این روش بر اساس یک اصل استوار است و آن این است که دستکاری‌های استاندارد ستون فقرات و اصلاح موقعیت قرارگیری آن می‌تواند درد را تسکین دهد.
باز هم تاکید می‌کنیم از انجام کایروپراکتیک یا دستکاری ستون فقرات و یا گرفتن ماساژهای ستون فقرات، توسط افراد غیرپزشک بدون وجود تایید پزشک و بدون مشورت با پزشک زنان و زایمان جدا پرهیز کنید.
مورد بعدی که در مسیر درمان کمردرد در بارداری به آن اشاره می‌شود، استفاده از مشاوره‌های روانی و حتی مراجعه به پزشک درمانگر بیماری‌های اعصاب و روان می‌باشد:
چون خیلی از کمردردهای چه زمان بارداری ثانویه به اسپاسم‌های به وجود آمده به دنبال استرس‌های روحی و عاطفی هستند.
در زمینه درمان کمر درد شدید در اوایل بارداری و داروهای مسکن تاکید می‌کنیم که قبل از مصرف این داروها حتما باید پزشک زنان و زایمان شما در جریان قرار گرفته باشد.
به عنوان درمان کمردرد در بارداری مصرف استامینوفن برای اکثر زنان در دوره بارداری (در صورتی که پزشک شان تجویز کرده باشد) بی‌خطر است. مصرف آسپرین و داروهای ضد درد گروه داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ناپروکسن و بروفن در زمان بارداری اصلا توصیه نمی‌شود.
گاهی ممکن است پزشک داروهای شل کننده عضلات را که در دوره بارداری بی خطر و ایمن هستند برای شما نسخه کند. در خصوص درمان کمر درد شدید در اوایل بارداری و اواخر آن باید از مصرف داروها بدون تجویز پزشک و به طور خودسرانه پرهیز کنید.
مطالعات نشان می‌دهد که زنانی که پیش از بارداری ورزش‌های کششی و تقویت لیگامان‌ها و عضلات نگهدارنده ستون فقرات انجام دادن در دوره بارداری درد کمر خفیف‌تری را تجربه می‌کند.
توصیه بعدی این است که در زمان بارداری کفش‌های پاشنه بلند استفاده نکنید، کفش‌های پاشنه کوتاه و پا قرص مناسب کف پا بایستی برای شما انتخاب شود.
یکی از نکات که اکثر خانم‌های باردار با آن مواجه می‌شوند این است که شل شدن مفاصل و لیگامان‌ها ثانویه به تغییرات هورمونی بارداری باعث افزایش شماره کفششان می‌شود در این هنگام تعویض کفش‌های قبلی که الان کوچک شده اند الزامی است.
توصیه بعدی برای پیشگیری از درد کمر: به پشت نخوابید.
توصیه بعدی استفاده از شکم بندها یا گن های استاندارد بارداری با تجویز پزشکتان است.
اگر همه روشهای درمانی را به کار بردید و کمردرد همچنان ادامه دارد یا اینکه شدت درد کمر قابل تحمل نبود باید حتما مجدد با پزشکتان در خصوص درمان کمردرد در بارداری مشورت کنید.
همانطور که پیشتر اشاره کردیم شناسایی علت کمردرد در حین بارداری و اتخاذ بهترین رویکرد برای درمان کمردرد در بارداری برای کمک به وضعیت باروری زنان باردار ضروری است. تشخیص علت و درمان کمردرد در بارداری باید توسط پزشک متخصص صورت گیرد و ضروری است از خوددرمانی اجتناب نمایید.
باوجود آنکه عمده علل کمردرد در طی بارداری به دلیل تغییرات فیزیولوژیک زن در دوره بارداری، رشد جنین و افزایش وزن خواهد بود، با این حال در مواقع نادر ممکن است علت کمردرد مسئله دیگری باشد. از همین رو شناسایی عامل اصلی درد و درمان کمردرد در بارداری ضروری است.
کمردردهای بارداری از تجربه‌های مشترک بین اکثر زنانی هستند که حاملگی را تجربه کرده‌اند. آنچه مهم است این است که اگر دچار کمردردی در دوران بارداری شده‌اید حتماً با پزشک خود مشورت کنید و بدون تایید پزشک از دارو و یا حرکات ورزشی استفاده نکنید.
برای اتخاذ بهترین درمان کمر درد در ماه آخر بارداری و دریافت ماساژ درمانی کمر، دستکاری ستون فقرات یا طب سوزنی فقط باید به پزشک مراجعه کنید و پیش از آن تایید از پزشک زنان و زایمان خود دریافت کرده باشید. دردهای کمر وابسته به تغییرات زنان در دوره بارداری با زایمان و خروج جنین رفته رفته برطرف خواهد شد.
برای دستیابی به مناسب‌ترین درمان کمردرد در بارداری در اسرع وقت به کلینیک تخصصی و یک پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمایید تا در صورت بروز درد به عللی به جز علل مرتبط با تغییرات ناشی از باروری در اسرع وقت درمان را آغاز نمایید.