درمان کمردرد زنان؛ پیشگیری از ناتوانی‌های آتی جنسی و حرکتی حاد
درمان کمردرد زنان وابسته به علت بروز آن است و تنها پس از معاینه کامل توسط متخصص، تشخیص قطعی داده خواهد شد؛ علاوه بر این، کمردرد شایع‌ترین اختلالات ستون فقرات به حساب می‌آید و اصولا در زنان شیوع بیشتری دارد. درمان کمر درد برای پیشگیری از بروز مشکلات آتی جدی چون ناتوانی در تحرک، ناتوانی جنسی و یا عدم توانایی در کنترل ادرار و مدفوع ضروری است.
در بعضی موارد این دردها به قدری شدید هستند که بر روی زندگی شخصی و شغلی فرد تاثیر می‌گذارند و او را از انجام فعالیت‌های روزمره خود نیز باز می‌دارند و حتی ممکن است بیماران شب‌ها از شدت درد نتوانند به خواب روند.
این اختلالات در انواع حاد و مزمن اتفاق می‌افتند و از چند روز تا چندین ماه طول خواهند کشید؛ به این صورت که در نوع حاد آن بعد از گذشت مدتی، دردها خود به خود بهبود می یابند، ولی نوع مزمن آن اصولا شدیدتر است و دردهای مداوم و طولانی‌تری را به همراه خواهد داشت.
علت درد پایین کمر در زنان علاوه بر مشکلات ستون مهره‌ها و دیسک کمر، دلایل مختلف دیگری از جمله حاملگی، اختلالات هورمونی، اضافه وزن، بچه داری، انجام فعالیت‌های سنگین و... نیز دارد که در ادامه مقاله به بررسی کامل علت و درمان کمردرد زنان خواهیم پرداخت.
شرایط جدی و وخیمی نیز می‌تواند موجب کمردرد زنان شود مانند تومورها و متاستازهای سرطانی دیگر که غفلت برای بررسی و درمان آن‌ها می‌تواند عوارض جدی و جبران ناپذیری را برای شما به همراه داشته باشد؛ بنابراین درمان کمردرد زنان، به خصوص انواع دردی که طول کشیده است و به درمان‌های معمول و مسکن‌های معمول جواب نداده‌اند را باید جدی بگیرید و برای درمان قطعی، حتما به کلینیک مجهز ارتوپد مراجعه کنید و از وی در این خصوص که برای کمر درد چه بخوریم، کسب اطلاع کنید.
اگر شما نیز دچار کمردرد شده‌اید و این مسئله باعث ایجاد مشکل در انجام کارهای روزانه شما شده است، بدانید که تنها نیستید.
کمردرد یکی از شایع‌ترین مشکلات پزشکی در جهان و از جمله دلایل اصلی مراجعه افراد به پزشک است که بیش از 80 درصد از بزرگسالان را در مقطعی از زندگی تحت تأثیر قرار می‌دهد. با توجه به مطالعات جهانی و گزارش منتشر شده در مجله پزشکی Lancet ثابت شده است که کمردرد یکی از دلایل اصلی ناتوانی جسمی انسان ها است.
در برخی از موارد شما نمی‌توانید از بروز کمردرد پیشگیری کنید؛ به خصوص با بالا رفتن سن و کاهش قدرت و انعطاف پذیری کمر و ستون فقرات. خوشبختانه راه‌های زیادی برای درمان کمردرد زنان وجود دارد که می‌توانید با توجه به علت کمردرد، آن را تسکین دهید.
علل درد پایین کمر زنان بسیار مختلف است، برخی از این علل بالقوه و مربوط به آناتومی و شرایط خاص بدن زنان است، در حالی که برخی دیگر این دلایل ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد و موجب کمر درد او شود.
در ادامه مطالب، ما نگاهی دقیق تر به علل احتمالی کمردرد در زنان خواهیم داشت و این که در چه زمانی لزوم مراجعه به پزشک متخصص و معاینات دقیق تر جهت تشخیص و درمان کمردرد زنان وجود خواهد داشت.
برخی از علل کمردرد تنها مختص زنان است که در زیر به برخی از این موارد ذکر شده است:
♦ 1- سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
از جمله علل کمردرد ناگهانی می‌توان به سندرم پیش از قاعدگی اشاره کرد که به وضعیتی گفته می‌شود که بسیاری از زنان قبل از عادت ماهانه خود به آن مبتلا می‌شوند و علائم زیادی دارد که احتمالاً هر یک از شما همه آن‌ها را نخواهید داشت؛ به طور کلی این علائم عبارتند از:
علائم فیزیکی مانند:
• درد در قسمت‌های پایین کمر
• سردرد
• خستگی
• نفخ
علائم و عوارض عاطفی و رفتاری همچون:
• نوسانات خلقی
• هوس‌های غذایی
• اضطراب
• مشکل تمرکز
این سندرم اصولا چند روز قبل از قائدگی آغاز می‌شود و یک یا چند روز بعد از شروع آن به پایان می‌رسد و برای درمان کمردرد زنان در این دوران، شیوه‌های مختلفی از جمله استفاده از کیسه آب گرم، مسکن، داروهای گیاهی، قرص‌های ضد بارداری، رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، کنترل استرس و... وجود دارد.
♦ 2- آندومتریوز
از دیگر علت درد پایین کمر در زنان می‌توان به اختلال آندومتریوز اشاره کرد که در این وضعیت، بافت پوشاننده رحم که به عنوان بافت آندومتر شناخته می‌شود، در خارج از رحم و روی تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ و سایر بافت‌های پوشاننده لگن رشد می‌کند. درد شایع‌ترین علامت این بیماری است؛ در ادامه به بیان دیگر علائم آن می‌پردازیم:
• دردهای قاعدگی بسیار دردناک
• درد در حین یا بعد از رابطه جنسی
• کمردرد و درد لگن
آندومتریوز همچنین می‌تواند باعث خونریزی یا لکه بینی بین پریودهای شما شود و مشکلات گوارشی مانند نفخ و اسهال را نیز به همراه داشته باشد؛ به خصوص در دوران قاعدگی.
علاوه بر آن، این بیماری ممکن است باردار شدن شما را سخت تر کند؛ به همین دلیل برای درمان کمردرد زنان ناشی از آندومتریوز، حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.
♦ 3- بارداری
در ادامه قصد داریم درمورد علل کمردرد در بارداری صحبت کنیم؛ دلیلی که در زمان بارداری می‌تواند موجب کمردرد زنان شود، تغییرات هورمونی است، به این ترتیب که برای حفظ جنین در داخل رحم و جلوگیری از سقط آن، در بدن مادر سطح پروژسترون خون بالا می‌رود.
این هورمون علاوه بر اینکه مانع انقباض عضلات رحم و سقط جنین می‌شود، باعث شل شدن لیگامان‌های نگهدارنده رحم می‌شود و مفاصل آسیب پذیرتر می‌شوند که همه این تاثیرات موجب می‌شود که فرد باردار دردهای کمر و پایین کمر را به دلیل این تغییرات هورمونی تجربه کند.
علت دیگر کمردرد که با افزایش وزن جنین شایع است، دردهایی هستند که با بزرگ شدن رحم و فشار آوردن آن بر ارگان‌های پایین کمر ایجاد می‌شود؛ همچنین اگر در بارداری افزایش وزن بیش از حد باشد، مشکلات و آسیب‌های مربوط به تاثیر وزن زیاد بر روی ستون فقرات نیز می‌تواند از جمله علل درد پایین کمر در زنان باردار باشد.
در نتیجه از شایع‌ترین علت درد پایین کمر می‌توان به بارداری اشاره کرد، زیرا زمانی اتفاق می‌افتد که مرکز ثقل بدن شما جا به جا می‌شود، دچار اضافه وزن می‌شوید و تغییر هورمون‌های شما (جهت آمادگی برای تولد جنین)، باعث شل شدن رباط‌های شما می‌شوند.
برای اکثر بانوان، درد کمر در ماه های 5 تا 7 حاملگی بروز پیدا می‌کند، اما این دردها می‌توانند از ابتدای این دوران نیز شروع شوند و اگر قبل از باردار شدن، دچار مشکلات کمردرد بوده باشید، احتمال این که در این 9 ماه از درد شدید کمر رنج ببرید، بیش تر خواهد بود.
شایع‌ترین مکان‌های بروز درد، درست زیر کمر و در سراسر دنبالچه است؛ همچنین ممکن است در وسط کمر، دور کمر و پاهای خود نیز این دردها را احساس کنید. برای درمان کمردرد زنان در این دوران راه های مختلفی وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به انجام ورزش‌های مناسب، پیاده روی، استفاده از تشک مخصوص، نداشتن فعالیت‌های سنگین و... اشاره کرد.
علاوه بر مواردی که به عنوان علت کمر درد ناگهانی بیان کردیم، دلایلی نیز وجود دارد که می‌تواند هر فردی را از هر جنسیتی درگیر درد کمر کند؛ برخی از شایع‌ترین آن‌ها را در ادامه توضیح خواهیم داد.
♦ 4- فشار عضلانی
کشیدگی ماهیچه یا رباط یکی از شایع‌ترین علت کمر درد ناگهانی در زنان و مردان است که می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
• بلند کردن مکرر وسایل سنگین
• خم شدن یا چرخش ناگهانی
• انجام یک حرکت اشتباه ناگهانی
• کشش بیش از حد عضله یا رباط
برای درمان کمردرد زنان به علت فشار عضلانی، باید از انجام حرکات سنگین و ناگهانی اجتناب کنید؛ در صورتی که به انجام فعالیت‌هایی که باعث کشیده شدن عضلات می‌شوند ادامه دهید، در نهایت می‌تواند موجب اسپاسم کمر شود.
♦ 5- سیاتیک
اگر بخواهیم واضح بگوییم، عصب سیاتیک از قسمت پایین ستون فقرات شروع می‌شود و از طریق باسن به پشت پاهای شما حرکت می‌کند و در اصل بیماری سیاتیک که از جمله علت درد پایین کمر در زنان و مردان است، در اثر فشردگی یا آسیب این عصب که طولانی‌ترین عصب بدن انسان است، ایجاد می‌شود.
سیاتیک باعث درد سوزشی یا دردی می‌شود که مانند یک شوک در کمر شما احساس می‌شود که معمولاً به سمت پایین یک پا کشیده می‌شود و در موارد شدید، ممکن است دچار بی حسی و ضعف پا نیز شوید. برای درمان کمردرد زنان بر اثر بیماری سیاتیک، لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید و پس از معاینات لازم، بهترین روش درمان برای شما تجویز شود.
♦ 6- فتق دیسک
فتق دیسک زمانی اتفاق می‌افتد که یکی از دیسک‌های ستون فقرات شما که همانند بالشتک از مهره‌های کمر محافظت می‌کند، دچار فشردگی و به سمت بیرون برآمده شود؛ همچنین این مسئله می‌تواند در نهایت باعث پارگی دیسک نیز شود.
فتق دیسک کمر می‌تواند در اثر آسیب دیدگی‌های مختلفی ایجاد شود و درد ناشی از فشار برآمدگی دیسک، بر روی عصب‌های بدن تاثیر می‌گذارد که از جمله علت کمر درد ناگهانی است.
قسمت کمر در ستون فقرات به عنوان شایع‌ترین مکان برای فتق دیسک شناخته می‌شود، اما ممکن است در گردن شما نیز رخ دهد؛ همچنین با افزایش سن، احتمال بروز این بیماری بیش تر می‌شود. برای درمان کمردرد زنان بر اثر بیماری فتق دیسک، لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید.
♦ 7- تخریب دیسک
با بالا رفتن سن، جراحات وارد شده در اثر یک حادثه و انجام حرکت‌های تکراری، دیسک‌های ستون فقرات شروع به فرسودگی می‌کنند که از جمله علل دردهای پایین کمر در زنان است.
اکثر مردم بعد از 40 سالگی دچار انحطاط دیسک می‌شوند که این عارضه در تمام مواقع موجب ایجاد درد و ناراحتی نمی‌شود، اما در برخی اشخاص می‌تواند باعث بروز درد و التهابات شدید نیز شود.
دژنراسیون بیشتر در گردن و کمر افراد دیده می‌شود؛ همچنین درد این عارضه ممکن است به باسن و ران شما نیز کشیده شود و گاهی نیز به صورت دوره ای بروز کند. برای درمان کمردرد زنان بر اثر بیماری تخریب دیسک، لازم است که به پزشک متخصص مراجعه کنید و پس از معاینات لازم، بهترین روش درمان برای شما تجویز شود.
اگر کمر درد شما ناشی از شرایط مربوط به دوران پریودی یا کشیدگی عضلانی است، ممکن است بخواهید داروهای خانگی زیر را که به عنوان درمان کمردرد زنان توصیه می‌شود را امتحان کنید:
♦ پد گرمکن: یک پد حرارتی که بر روی کمر شما قرار داده می‌شود و می تواند گردش خون را تقویت کند، به این صورت که به مواد مغذی و اکسیژن اجازه می‌دهد تا به عضلات پشت شما برسند و درد شما را کاهش دهد؛
♦ حمام آب گرم: گرفتن دوش آب گرم می‌تواند گردش خون را در بدن شما بهبود بخشد و درد و سفتی عضلات را که علت کمردرد ناگهانی است را کاهش دهد؛
♦ مسکن‌ها: داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (OTC) بدون نسخه مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین)، ناپروکسن و آسپرین، می‌توانند موجب تسکین و درمان کمر درد زنان شوند و برای انواع دردهای مرتبط با پریود شما مناسب هستند؛
♦ ورزش: داشتن فعالیت‌های منظم روزانه می‌تواند گردش خون را در بدن شما بهبود بخشد و انقباض عضلات را کاهش دهد؛
♦ کشش ملایم: انجام حرکات کششی به صورت منظم می‌تواند به کاهش کمردرد و یا جلوگیری از عود آن کمک کند؛
♦ کیسه یخ: در صورتی که درد کمر شما به علت کشیدگی عضلانی یا آسیب دیدگی در اثر یک حادثه باشد، با استفاده از کمپرس یخ قادر به کاهش التهاب، درد و کبودی خواهید بود؛ همچنین دقت داشته باشید که کیسه‌های یخ در 48 ساعت اول پس از حادثه، بهترین نتیجه را خواهند داشت؛
♦ استفاده از بالش: اگر به پهلو می‌خوابید، قرار دادن یک بالش بین زانوها و در صورتی که به پشت می‌خوابید، گذاشتن یک بالش زیر زانوها، می تواند به کاهش درد و ناراحتی کمر کمک کند؛
♦ صندلی مناسب: استفاده از یک صندلی استاندارد که پشتی مناسبی دارد می توان موجب درمان کمردرد زنان شود.
اصولا در ابتدای بروز کمر درد نیازی نیست که به پزشک مراجعه شود، مگر این که علت درد پایین کمر زنان آسیب‌های جدی همچون سقوط از بلندی یا تصادف رانندگی باشد؛ همچنین بهتر است که ابتدا این روش‌های خانگی ساده را جهت بهبود خود امتحان کنید و در صورت تداوم یا بدتر شدن کمر درد، به پزشک مراجعه کنید.
یک نکته بسیار مهمی که در زمان بروز کمر درد اهمیت زیادی دارد این است که باید از استراحت مطلق در رختخواب خودداری کنید.
مردم اغلب فکر می کنند هنگامی که دچار کمردرد می‌شوند، استراحت کامل و عدم تحرک موجب تسکین و بهبود آن‌ها می‌شود. با این حال، مروری بر بسیاری از مطالعات بالینی نشان می‌دهد بیمارانی که فقط در رختخواب استراحت کرده اند، در واقع درد بیشتری را تجربه کرده و روند بهبود آن‌ها نسبت به بیمارانی که نسبتاً فعال بوده‌اند، کندتر بوده است؛ بنابراین، جهت درمان کمردرد زنان داشتن فعالیت و تحرک امری ضروری است.
از دیگر روش‌های درمان کمردرد زنان استفاده از مسکن‌های ضدالتهابی غیراستروئیدی (OTC) است که می‌توانید بدون نسخه تهیه کنید. استفاده کوتاه مدت از مسکن‌هایی همچون ایبوپروفن و ناپروکسن، می‌تواند درد کمر شما را کاهش دهد.
علاوه بر آن کرم‌ها، ژل‌ها، چسب‌ها یا اسپری‌های تسکین دهنده که روی پوست استفاده می‌شوند نیز گزینه‌های مناسبی هستند؛ زیرا اعصاب پوست را تحریک می‌کنند و باعث ایجاد گرما یا سرما می‌شوند و به این ترتیب درد شخص را کاهش می‌دهند.
در برخی موارد، مراجعه به پزشک و انجام پیگیری‌های جدی برای تعیین علت کمر درد ناگهانی بسیار مهم است؛ به همین منظور، در صورت بروز هر یک از موارد زیر در اسرع وقت به متخصص مراجعه کنید:
♦ نمی‌توانید بایستید یا راه بروید
♦ تب دارید
♦ نمی‌توانید ادرار و مدفوع خود را کنترل کنید
♦ درد، بی حسی یا گزگز در پاهای خود دارید
♦ درد به پاهای شما کشیده می‌شود
♦ درد شدید شکم دارید
♦ کمردرد شما شدید است و در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد می‌کند
♦ علائم اندومتریوز دارید
♦ در دوران بارداری درد همراه با خونریزی واژینال، تب یا درد در هنگام ادرار دارید
♦ بعد از زمین خوردن یا تصادف کمردرد دارید
♦ پس از یک هفته مراقبت در منزل، درد شما بهتر نشده است
بسته به علت کمردرد، پزشک ممکن است روش‌هایی فراتر از درمان‌های خانگی یا اقدامات خودمراقبتی جهت درمان کمردرد زنان توصیه کند که در ادامه برخی از آن‌ها را بیان می‌کنیم:
♦ شل کننده‌های عضلانی
♦ تزریق کورتیزون
♦ کنترل بارداری هورمونی جهت اندومتریوز، دیسمنوره، PMS و PMDD
♦ داروهای ضد افسردگی جهت کاهش و بهبود عوارض PMS و PMDD و کمردرد
♦ جراحی اندومتریوز شدید
♦ جراحی برای ترمیم دیسک‌ها
یکی از سوالات متداولی که طیف وسیعی از مبتلایان به کمردرد مدام می‌پرسند، آن است که برای کمر درد چه بخوریم. همانقدر که رفع مشکلات مکانیکال در درمان کمردرد زنان حائز اهمیت است نمی‌توان نقش داروها و درمان‌های سنتی را در رفع کمردرد انکار کرد.
مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی از جمله ناپروکسن، بروفن سلکسیب، ایندومتاسین و دیکلوفناک در درمان کمردرد زنان بی‌تاثیر نیست. در صورتی که عامل درد کمر شما تحریک عصب و یا درد نوروپاتیک باشد، بی‌شک بهترین پاسخ به این پرسش که برای کمر درد چه بخوریم داروهایی چون گاباپنتین و پرگابالین و نورتریپتیلین خواهد بود.
علل دردهای پایین کمر در زنان می‌تواند وابسته به شرایط و عوامل زمینه ای مختلفی باشد؛ همچنین اگر در روزهایی از ماه که زمان پریود شدن شما است دچار کمردرد می‌شوید، احتمالا این دردها به عوامل مرتبط با چرخه قاعدگی شما مرتبط هستند.
همچنین، کمر درد شما ممکن است ناشی از شرایطی باشد که می‌تواند هر فردی را بدون در نظر گرفتن سن یا جنسیت تحت تاثیر قرار دهد؛ مانند کشیدگی عضلات، سیاتیک یا فتق دیسک.
درمان کمردرد زنان وابسته به علت اصلی آن است که در بسیاری از موارد، می‌توانید ابتدا درمان‌های خانگی را امتحان کنید و اگر کمر درد شما بهبود نیافت یا بدتر شد، برای تشخیص و درمان با پزشک خود مشورت کنید.