دستورالعمل جامع قارچ انگشت پا و راه‌های درمانی آن
آیا بعد از درآوردن کفش‌هایتان، بوی نا‌مطبوع پا‌هایتان آزار‌دهنده است؟ بوی بد پا یا پوسته‌پوسته شدن انگشتان پا احتمالاً یکی از نشانه‌های قارچ انگشت پا (اونیکومایکوز) باشد. قارچ‌ها موجودات ریز و ذره‌بینی هستند که معمولاً در محیط‌های گرم، مرطوب و تاریک رشد می‌کنند و یکی از شایع‌ترین آنها عفونت‌های قارچی است که معمولاً روی پوست ظاهر می‌شوند. شاید تعداد کمی در مورد علائم این نوع قارچ اطلاعات داشته باشند. ما قصد داریم در این مقاله هر آنچه که باید شما درباره انگشت پای قارچی و روش‌های درمان آن در کلینیک جراحی ناخن پا بدانید، اطلاعاتی ارائه دهیم، پس تا آخر این مقاله همراه ما باشید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
قارچ انگشت پا چیست؟
قارچ انگشتان پا نوعی عفونت قارچی است که روی انگشت پاها ظاهر می‌شود و بیشتر از کراتین که نوعی پروتئین موجود در پوست است، تغذیه می‌کند.
انگشتان پای قارچی، معمولاً با عنوان قارچ پا، کچلی پا، بیماری پای ورزشکار یا تینه‌آ پدیس (Tinea Pedis) نیز شناخته می‌شود. این عفونت قارچی، ابتدا در بین انگشتان پا ظاهر می‌شود و اگر درمان نشود، به‌صورت راش به سایر قسمت‌های پا از‌جمله ناخن‌ها نیز منتقل می‌شود. انگشتان پای قارچی معمولاً واگیردار است و از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. پس هر چه دیر‌تر برای درمان آن اقدام کنید، مقابله با آن سخت‌تر خواهد شد.
بسیاری از مردم در مورد درمان عفونت قارچ پا کنجکاو هستند؛ زیرا این مشکلی است که بسیاری از افراد با آن دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.
علائم قارچ انگشت پا شامل چه مواردی است؟
علائمی که به دلیل ابتلا به قارچ انگشتان پا در فرد ظاهر می‌شود، بسته به نوع قارچ‌ها و مدت زمانی که عفونت قارچی ایجاد می‌شود، بسیار متفاوت است. علائمی که در زیر به‌عنوان علائم قارچ پا به آنها اشاره کردیم، ممکن است از نظر شدت در هر فردی متفاوت باشد:
-
♦ بثورات یا تاول‌هایی که خارش دارند
-
♦ زخم باز بین انگشتان پا
-
♦ التهاب یا تورم پوست پا
-
♦ خارش، سوزن‌سوزن، پوسته‌شدن پوست پا
-
♦ خارش در پا‌های شخص
-
♦ ترک‌خوردگی و لایه‌برداری پوست کف پا و پاشنه پا
-
♦ ضخیم‌شدن ناخن‌های پای جدا شده از بستر ناخن
-
♦ تغییر رنگ یا تغییر شکل ناخن‌های پا
عوارض ناگوار قارچ انگشت پا چیست؟
عفونت پای ورزشکار یا اونیکومایکوز پا بسیار مسری است و می‌تواند به‌راحتی از پاها به سایر قسمت‌های بدن مثل دست‌ها، ناخن‌ها و کشاله ران نیز گسترش پیدا کند؛ بنابراین در هنگام ابتلا به عفونت قارچی حتماً به فکر درمان باشید.
-
♦ آلوده‌شدن دست‌ها یکی از عوارض ابتلا به قارچ انگشت: هنگام ابتلا به اونیکومایکوز پا، دست‌ها یکی از مواردی است که بسیار در خطر ابتلا قرار دارد. اگر دست‌های شما با قسمت‌های آلوده پا‌هایتان در تماس باشد، به طور مثال اگر قارچ پا‌های خود را بخراشید یا بکنید، ممکن است در یکی از دستان خود دچار عفونت مشابه شوید.
-
♦ آلوده‌شدن ناخن‌های پا به‌عنوان یکی از عوارض ابتلا به قارچ انگشت: عفونت اونیکومایکوز پا اگر به‌موقع درمان نشود، می‌تواند به‌راحتی ناخن‌های پا را آلوده کند و موجب ایجاد قارچ ناخن شود. اگر ناخن پا دچار قارچ شود ضخیم یا نرم و شکننده خواهد شد و رنگ آن از سفید به زرد تغییر پیدا می‌کند. قارچ ناخن پا به درمان بسیار مقاوم است.
-
♦ آلوده‌شدن کشاله ران به‌عنوان یکی از عوارض ابتلا به قارچ انگشت پا: قارچ‌هایی که عامل بروز عفونت اونیکو مایکوز هستند، می‌توانند به کشاله ران نیز گسترش پیدا کنند. اگر دستی که به انگشت پای قارچی برخورد کرده به کشاله ران تماس داشته باشد به‌راحتی این ناحیه نیز درگیر عفونت قارچی می‌شود. خارش کشاله ران یکی از علائم ابتلا به عفونت قارچی است.
اثرات منفی قارچ انگشتان پا چیست؟
تأثیرات منفی قارچ‌های عفونی روی پوست انسان، عاملی است که افراد را به کسب اطلاعاتی در زمینه عفونت اونیکومایکوز پا ترغیب می‌کند. برخی از این تأثیرات منفی روی پوست عبارت‌اند از:
-
♦ ترک‌خوردن پوست پا (معمولاً بین انگشتان و کف پا)
-
♦ خارش شدید بین انگشتان پا
-
♦ پوسته‌پوسته شدن پوست انگشتان پا
-
♦ سوزش، مورمورشدن ناحیه آسیب‌دیده
-
♦ گزگز کردن بین انگشتان یا کف پا
-
♦ بی‌رنگ شدن پوست
-
♦ زخم شدن پوست پا
-
♦ در موارد شدید التهابات، درد و خون‌ریزی
بیماری قارچ انگشت پا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
معمولاً باتوجه‌به علائمی که در انگشتان و ناخن پا، قابل‌مشاهده است، پزشک متخصص بیماری عفونی قارچ پا را تشخیص می‌دهد و درمان را شروع می‌کند. در موارد شدید‌تر از داروهای خوراکی استفاده می‌کند و اگر پزشک به گزینه‌های دیگری مشکوک شود، از آزمایش پوستی برای تشخیص دقیق‌تر استفاده می‌کند.
درمان قارچ انگشت یا انگشت پای قارچی به چه شیوه‌ای صورت می‌گیرد؟
درمان اونیکومایکوز پا، علاوه بر تغییر عادات بهداشتی به داروهای مخصوصی نیز نیاز دارد. دارو‌هایی که معمولاً در درمان قارچ پا، مورداستفاده قرار می‌گیرد عبارت‌اند از:
-
♦ پماد‌های موضعی (بدون نسخه و با نسخه)
-
♦ داروهای خوراکی
-
♦ درمان خانگی
-
♦ در نتیجه بهداشت شخصی
داروهای موضعی (بدون تجویز پزشک)
داروهای موضعی شامل کرم‌ها، پماد‌ها و اسپری‌ها هستند و می‌توانید، بدون تجویز پزشک توسط متصدی داروخانه آن را تهیه کنید. این دارو‌ها شامل کلوتریمازول یا تربینافین هیدروکلراید هستند که برای درمان عفونت قارچ پا بسیار مؤثر هستند؛ ولی در ابتلا به هر بیماری برای جلوگیری از پیامدهای ناگوار خوددرمانی، بهتر است به پزشک مراجعه کرد.
داروهای موضعی (با تجویز پزشک)
این داروهای موضعی نیز شامل پماد، اسپری و کرم یا ژل‌هایی هستند که پزشک در مواردی با عفونت‌های قارچی شدید آنها را تجویز می‌کند. داروهای موضعی که در موارد عفونت قارچی شدید در انگشتان پا توسط پزشک تجویز می‌شود مانند:
-
♦ کلوتریمازول
-
♦ اکسیکونازول
-
♦ نفتیفین
-
♦ کتوکونازول
-
♦ سیکلوپیروکس
-
♦ بوتنافین
-
♦ سولکونازول
-
♦ بتامتازون
-
♦ سرتاکونازول
-
♦ اکونازول
داروهای خوراکی تجویزی
داروهای خوراکی بیشتر از دارو و پماد‌های موضعی کارساز هستند و زودتر عفونت قارچ پا را درمان می‌کنند. اغلب اوقات اولین انتخاب پزشک برای درمان قارچ پا، داروهای خوراکی هستند که عبارت‌اند از:
-
♦ ایتراکونازول (اسپورانوکس)
-
♦ تربینافین (Lamisil)
درمان خانگی برای درمان قارچ انگشت پا شامل چه مواردی هستند؟
یکی دیگر از راه‌های درمانی در عفونت قارچ پا، درمان خانگی است. بسیاری از درمان‌های خانگی می‌توانند به شما در کنترل عفونت قارچی کمک کنند. برخی از این درمان‌های خانگی عبارت‌اند از:
-
♦ ترکیب آب و نمک
-
♦ ترکیب جوش‌شیرین و آب
-
♦ روغن درخت چای
لازم به تذکر است که قبل از استفاده از هر نوع درمان خانگی باید با پزشک خود مشورت کنید؛ زیرا آنها ممکن است با داروهای تجویز شده یا حتی تجویز نشده تداخل داشته باشند
چگونه می‌توان از عفونت قارچ انگشت پا پیشگیری کرد؟
قبل از مبتلا شدن به هرگونه بیماری، پیشگیری از آن بیماری، بسیار مؤثر است. واضح‌ترین راه برای پیشگیری از بیماری قارچ پا در وهله اول این است که هیچ‌گونه تماسی با این عفونت قارچی نداشته باشید. قبل از ابتلا به عفونت قارچی پا یا پس از بهبودی از آن، اقدامات زیر به پیشگیری از عفونت‌های بعدی کمک خواهد کرد.
-
♦ کوتاه‌کردن ناخن‌ها
-
♦ پابرهنه راه‌نرفتن
-
♦ استفاده از پودر ضدقارچ
-
♦ رفع سریع تعریق و رطوبت پا
-
♦ شستن کفش و جوراب
-
♦ شستن هفتگی ملافه‌ها با آب داغ
-
♦ در تماس نبودن با افراد آلوده به قارچ انگشتان پا
-
♦ شستن پاها دو بار در روز
-
♦ استفاده از کف‌پوش‌ها در استخر و مکان‌های مشابه
-
♦ خودآگاهی و خودمراقبتی
سؤالات دیگر در ارتباط با قارچ‌های انگشت پا
سرایت‌کردن قارچ انگشت پا به ناخن‌ها با چه علائمی قابل‌شناسایی است؟
اگر انگشت پای قارچی درمان نشود یا حتی اگر بیمار دیر به فکر درمان بیفتد، ممکن است به سایر قسمت‌ها از‌جمله ناخن‌ها نیز سرایت کند. علائمی که نشان می‌دهد این قارچ به ناخن‌ها سرایت کرده عبارت است از:
-
♦ تغییر رنگ ناخن‌ها از سفید به زرد
-
♦ شکنندگی ناخن‌ها
-
♦ نرم یا ضخیم‌شدن ناخن‌ها
-
♦ جداشدن ناخن از بستر پوست
-
♦ درد در اطراف ناخن‌ها
در کدام قسمت‌های بدن معمولاً این عفونت قارچی ظاهر می‌شود؟
این عفونت قارچی اغلب در قسمت‌های مختلفی از بدن ظاهر می‌شود که عبارت‌اند از:
-
♦ فضا‌های بین انگشتان پا به‌ویژه لای انگشتان چهارم و پنجم
-
♦ شکاف بین انگشت کوچک پا و انگشت کنار آن
-
♦ قسمت پایین پا و همچنین کف و پاشنه پا
-
♦ و در برخی موارد ناخن‌های پا
مورد دوم یکی از مواردی است که در اکثر افراد مشاهده می‌شود.
قارچ انگشت پا از چه نوعی قارچی است؟
این نوع عفونت قارچی انگشت پا، بسیار فرصت‌طلب و مسری است و برای رشد روی پاها و ناخن‌ها به محیطی گرم و مرطوب نیاز دارد. قارچی که مسئول عفونت قارچی در انگشتان پا است، عبارت است از:
-
♦ اپیدرموفیتون
-
♦ میکروسپوروم
-
♦ تریکوفیتون
چرا این بیماری به نام پای ورزشکار معروف است؟
عفونت قارچ انگشتان پا ممکن است در هر سنی، هر شخصی را مبتلا کند. نکته کلیدی اینجاست که به دلیل شیوع این بیماری بین ورزشکاران، این عفونت قارچی به نام بیماری پای ورزشکار نیز شناخته می‌شود. ازآنجایی‌که ورزشکاران به دلیل حرفه خود، باید ساعت‌های طولانی کفش ورزشی بپوشند و در نتیجه رطوبت و تعریق زیاد پا‌های آنها در مدت طولانی، موجب ابتلا ورزشکاران به این بیماری می‌شود. این بیماری در کودکان به‌ندرت دیده می‌شود؛ ولی در جوانان و نوجوانان بسیار قابل‌مشاهده است.
چه مکان‌هایی ریسک ابتلا به قارچ انگشت پا را از فردی به فرد دیگر بالا می‌برد؟
همان‌طور که قبل‌تر نیز اشاره کردیم، عفونت قارچی انگشتان پا واگیردار و از فردی به فرد دیگر قابل‌انتقال است. برخی از مکان‌های پرمخاطره که ریسک ابتلا اونیکو مایکوز را از فردی به فرد دیگر بالا می‌برند در زیر ذکر شده‌اند:
-
♦ اتاق‌های رختکن
-
♦ دوش سالن بدن‌سازی و استخر
-
♦ اتاق‌های هتل
-
♦ پارک‌های آبی
-
♦ وان حمام
چه عواملی باعث ابتلای فرد به قارچ انگشت پا می‌شود؟
عوامل متعددی در ایجاد اونیکو مایکوز در فرد نقش دارند. آشنایی با این عوامل باعث می‌شود که افراد اقدامات پیشگیرانه مناسبی را انجام دهند و گزینه‌های درمانی را انتخاب کنند. اگر درمان صورت نپذیرد، ممکن است عفونت قارچی به ناخن پا نیز سرایت کند. اگر عوامل ابتلا به این نوع قارچ را بشناسید، از ابتلا به این نوع عفونت قارچی در امان خواهید بود. مثل:
-
♦ آرایشگاه‌ها
-
♦ کفش و جوراب مشترک
-
♦ لمس انگشت پای آلوده
-
♦ دست‌زدن به سطح آلوده به عفونت قارچی
نحوه انجام تست معاینه ضایعات پوستی KOH برای تشخیص قارچ انگشت پا
قارچ پا می‌تواند، توسط یکی از تست‌های استاندارد پوستی به نام KOH انجام بگیرد. تست و معاینه ضایعات پوستی KOH، تست ساده پوستی است که عفونت‌های قارچی را مورد بررسی قرار می‌دهد تا متوجه شود که آیا عفونت قارچی در پوست، ناشی از قارچ است یا خیر.
تست KOH به این شیوه است که روی نمونه‌ای از پوست که دچار عفونت است، اعمال می‌شود و پوست را حل می‌کند و سلول‌های قارچی را بدون آسیب باقی می‌گذارد که این امر شناسایی این نوع قارچ‌ها زیر میکروسکوپ را آسان‌تر می‌کند. KOH، هیدروکسید پتاسیم نام دارد و متشکل از پتاسیم (K)، اکسیژن (O) و هیدروژن (H) است.
چرا حین مصرف داروهای خوراکی، پزشک آزمایش خون انجام می‌دهد؟
بعد از تجویز داروهای خوراکی برای عفونت اونیکومایکوز پا، پزشک معمولاً هرچند ماه یک‌بار برای بیمار، آزمایش خون انجام می‌دهد؛ زیرا این نوع از داروهای خوراکی معمولاً ممکن است اثرات منفی روی کبد فرد بگذارد که البته احتمالش خیلی کم است. به همین دلیل این داروهای خوراکی برای افراد مبتلا به بیماری‌های کبدی، بیماری‌های قلبی یا کسانی که داروهای تجویزی برای بیماری‌های دیگر مصرف می‌کنند، تجویز نمی‌شوند.
بهداشت شخصی در درمان اونیکو مایکوز چه حد مؤثر است؟
دقت داشته باشید در هنگام استفاده از داروهای مخصوص برای عفونت اونیکو مایکوز حتماً باید بهداشت شخصی را نیز رعایت کنید تا زودتر مراحل درمانی شما انجام شود و از تداوم یا گسترش بیشتر عفونت جلوگیری شود.
بهداشت شخصی در درمان قارچ انگشت پا شامل چه مواردی است؟
بهداشت شخصی در کنار دارودرمانی برای انگشت پای قارچی، برای جلوگیری از ابتلای مجدد نیز بسیار ضروری است. این موارد عبارت‌اند از:
-
♦ باتوجه‌به لای انگشت پاها، صبح و بعدازظهر پا‌های خود را کاملاً بشویید و خشک کنید.
-
♦ هرگز یک جفت جوراب را قبل از شستن و خشک‌کردن دوباره استفاده نکنید.
-
♦ ناخن‌های پا را تا جایی که ممکن است کوتاه کنید.
-
♦ بعد از هر بار استفاده دوش‌گرفتن، حمام خود را ضدعفونی کنید.
-
♦ لباس‌ها و ملافه‌های خود را با دمای ١٤٠ درجه فارنهایت بشویید.
-
♦ از شوینده‌های لباسشویی با خاصیت ضدقارچی استفاده کنید
-
♦ تعویض کفش‌ها و شستن آنها بعد از چند بار استفاده را مدنظر قرار دهید
خودآگاهی در عدم ابتلا به عفونت اونیکومایکوز پا، چقدر مؤثر است؟
در اکثر موارد ابتلا به عفونت قارچی، خودآگاهی بسیار مهم و مؤثر است. این خودآگاهی‌ها شامل سؤالاتی درباره آشنایی با روش‌های بهداشتی و ضدعفونی‌سازی باشگاه بدن‌سازی، استخر عمومی، پارک آبی، رختکن مدرسه یا هر مکان عمومی دیگری که ممکن است در معرض قارچ‌هایی انگشت پا قرار بگیرید، است.
برخی از اطلاعات مهم در مورد بیماری قارچ پا که باید بدانید
شاید بخواهید، اطلاعات خود را در مورد این عفونت قارچی کامل‌تر کنید:
-
♦ مردان بیشتر از زنان، به بیماری قارچ پا مبتلا می‌شوند.
-
♦ معمولاً این بیماری در اکثر موارد، هر دو پای فرد را درگیر می‌کند.
-
♦ اگر در دوران بارداری دچار چنین مشکلی هستید، استفاده از داروهای ضدقارچ، توصیه نمی‌شود؛ زیرا هر نوع دارویی ممکن است به نوزاد آسیب برساند. به همین دلیل حتماً با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کنید.
زمان درمان بیماری عفونت اونیکومایکوز پا چقدر است؟
معمولاً دوره درمان در هر بیماری به‌شدت آن و روش‌های موردنیاز برای درمان بستگی دارد. مراحل درمان عفونت قارچی نیز به همین این روال است. اما بهطورکلی بنا بر اطلاعات به‌دست‌آمده از زمان آغاز روند درمانی قارچ پا تا بهبودی کامل حدود دو ماه یا شاید بیشتر طول می‌کشد.
توجه به این نکته ضروری است که اگر میزان پیشرفت قارچ در انگشتان پا بیشتر باشد و به ناخن‌ها و جا‌های دیگر نیز سرایت کرده و باعث بروز عفونت قارچ ناخن (tinea unguium یا onychomycosis) شده باشد، مدت درمان طولانی‌تر خواهد بود، زیرا ناخن‌ها معمولاً در برابر درمان مقاومت بیشتری دارند و ناخن‌های تغییر رنگ یا تغییر شکل یافته ممکن است ٦ ماه تا یک سال طول بکشد تا کاملاً رشد کنند
سخن پایانی
در این مقاله با قارچ انگشت پا، میزان بالای مسری بودن آن، اهمیت به‌موقع مراجعه به پزشک و راهکار‌های پیشگیری و مقابله با آن آشنا شدیم. پس از یاد نبرید که باید از شرایطی که پا‌های خود را در معرض آن قرار می‌دهید آگاه باشید و آنها را همیشه تمیز و خشک نگه دارید و اگر هر یک از علائم ذکر شده در بالا را تجربه می‌کنید، به پزشک مربوطه مراجعه کنید.
بهطورکلی با جلوگیری از تعریق و رطوبت، شرایطی که قارچ‌ها برای تکثیر به آن نیاز دارند، از ابتلا به عفونت‌های قارچ پا تا حد زیادی جلوگیری می‌شود. با افزایش آگاهی، دارو مؤثر و بهداشت خوب، نتایج مثبت به‌سرعت ظاهر خواهند شد.