بروز قارچ در ناخن پا با علائم و نشانه‌های متعددی در ناخن و پوست اطراف آن
قارچ ناخن یا همان اونیکومایکوزیس یکی از شایع‌ترین عفونت‌های ناخن در انسان می‌باشد که می‌تواند ناخن‌های دست و پا را درگیر کند. اما معمولاً ابتدا ناخن‌های پا دچار آلودگی می‌شوند. علت اصلی ابتلا به اونیکو مایکوزیس انواع قارچ‌های درماتوفیت هستند که در محیط به‌صورت طبیعی یافت می‌شوند. عواملی مانند ضعف سیستم ایمنی بدن، مصرف برخی داروها، بیماری‌هایی مثل دیابت و رعایت‌نکردن بهداشت پا می‌تواند خطر ابتلا به اونیکو مایکوزیس را افزایش دهد. اونیکو مایکوزیس می‌تواند باعث علائم و نشانه‌های متعددی در ناخن و پوست اطراف آن شود. شناخت این علائم برای تشخیص سریع و درمان مؤثر آن در کلینیک جراحی ناخن پا قارچ ناخن اهمیت زیادی دارد.
آنچه در این مقاله می خوانید:
علائم قارچ ناخن پا چیست؟
در پاسخ به این سؤال که علائم قارچ پا چیست می‌توان توضیحات زیر را بیان کرد:
علائم ظاهری:
-
♦ ضخیم‌شدن ناخن: ناخن ضخیم، سفت و شکننده می‌شود.
-
♦ تغییر رنگ ناخن: رنگ ناخن به زرد، سفید یا سبز تغییر می‌کند.
-
♦ خراشیدگی و ناصافی سطح ناخن: سطح ناخن ناصاف و زبر می‌شود.
-
♦ جداشدن ناخن از بستر: ناخن از انتها جدا می‌شود و رشد نامنظم پیدا می‌کند.
-
♦ شکنندگی و ترک‌خوردگی ناخن
-
♦ لکه‌دار شدن ناخن
-
♦ نرم‌شدن و فرورفتن ناخن در بافت
-
♦ تغییر شکل ناخن به‌صورت محدب یا مقعر
-
♦ رشد بیش از حد ناخن
علائم حسی:
-
♦ خارش و سوزش ناحیه ناخن
-
♦ درد و حساسیت هنگام فشار به ناخن
-
♦ درد مفصلی در پاها
سایر علائم:
-
♦ ترشح و خیس شدن ناحیه ناخن
-
♦ بوی نامطبوع از ناحیه پا و ناخن
-
♦ خارش و درد در ناحیه بین انگشتان پا
-
♦ زخم و تاول در اطراف ناخن
-
♦ قرمزی و التهاب پوست اطراف ناخن
-
♦ تورم در نوک انگشتان پا
دلایل ایجاد قارچ ناخن پا
دلایل اصلی ایجاد علائم اونیکو مایکوزیس پا به شرح زیر است:
-
♦ قارچ‌های درماتوفیت: انواعی از قارچ‌های درماتوفیت مانند تریکوفیتون و کاندیدا آلبیکنس شایع‌ترین علت اونیکو مایکوزیس هستند. این قارچ‌ها باعث تخریب و آسیب ناخن و بافت‌های اطراف آن می‌شوند.
-
♦ ضعف سیستم ایمنی: اختلال در عملکرد سیستم ایمنی می‌تواند منجر به رشد بیش از حد قارچ‌ها شود.
-
♦ بیماری‌های زمینه‌ای: بیماری‌هایی مانند دیابت، ایدز و سرطان خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی از جمله اونیکو مایکوزیس را افزایش می‌دهند.
-
♦ رطوبت بالا: رطوبت بالا در ناحیه پا باعث رشد بهتر قارچ‌ها می‌شود.
-
♦ آسیب‌دیدگی ناخن: ضربه، خراش و آسیب‌دیدگی ناخن می‌تواند منجر به نفوذ قارچ‌ها شود.
-
♦ استفاده از وسایل عمومی: استفاده از حوضچه شنا، استخر و وسایل عمومی می‌تواند باعث انتقال قارچ شود.
-
♦ پوشیدن کفش نامناسب: پوشیدن کفش تنگ یا نفوذناپذیر می‌تواند منجر به رطوبت و عفونت قارچی شود.
-
روش‌های درمان قارچ ناخن پا
روش‌های درمان اونیکو مایکوزیس پا به طور کامل به شرح زیر است:
دارودرمانی:
-
♦ داروهای ضدقارچ خوراکی مانند تربینافین، ایتراکونازول، فلوکونازول
-
♦ کرم‌ها و موضعی‌های ضدقارچ مانند کلوتریمازول، میکونازول
-
♦ داروهای ترکیبی خوراکی و موضعی
درمان‌های طبیعی و خانگی:
-
♦ استفاده از روغن نعناع، روغن درخت چای، اسانس رزماری
-
♦ خیساندن پا در آب‌نمک، سرکه سفید یا پتاس
-
♦ مصرف خوراکی ویتامین‌های B و C
رعایت نکات بهداشتی:
-
♦ خشک نگه‌داشتن پاها
-
♦ استفاده از کفش و جوراب مناسب
-
♦ قطع استفاده از استخر و حمام‌عمومی
-
♦ مراقبت منظم از ناخن و بریدن صحیح آن
-
♦ ضدعفونی‌کردن کفش و جوراب
درمان‌های پیشرفته مانند لیزر، کرایوتراپی
در کنار درمان، تقویت سیستم ایمنی نیز توصیه می‌شود.
مراحل درمان قارچ ناخن پا
مراحل درمان علائم اونیکو مایکوزیس پا به طور کامل به شرح زیر است:
مرحله 1- تشخیص قطعی:
-
♦ معاینه بالینی توسط پزشک و بررسی دقیق علائم بالینی
-
♦ انجام آزمایش قارچ‌شناسی از نمونه ناخن جهت تعیین نوع قارچ عامل عفونت
-
♦ در صورت لزوم، بیوپسی از ناخن و بررسی پاتولوژی
مرحله 2- شروع درمان دارویی:
-
♦ تجویز داروهای ضدقارچ خوراکی مانند تربینافین، ایتراکونازول، فلوکونازول
-
♦ تجویز کرم‌ها و محلول‌های ضدقارچ موضعی مانند کلوتریمازول
-
♦ درمان ترکیبی خوراکی و موضعی به مدت حداقل 6 ماه تا یک سال
مرحله 3- برداشتن قسمت‌های آسیب‌دیده ناخن:
-
♦ برداشتن کامل بخش‌های ضخیم‌شدن، جداشده و مرده ناخن
-
♦ سوهان زدن ملایم ناخن جهت صاف‌کردن سطح
-
♦ استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده بعد از برداشتن ناخن
مرحله 4- ادامه درمان دارویی تا ریشه‌کنی کامل
مرحله 5- پیگیری منظم ۶ماهه تا ۱ساله جهت پیشگیری از عود مجدد
در کنار این مراحل، رعایت بهداشت پا و تقویت سیستم ایمنی ضروری است.
راه‌های تشخیص علت بروز قارچ ناخن پا
روش‌های تشخیص علت بروز اونیکو مایکوزیس پا به طور کامل به شرح زیر است:
-
♦ معاینه بالینی دقیق پاها و ناخن‌ها توسط پزشک جهت بررسی علائم ظاهری مانند ضخیم‌شدن، تغییر رنگ و شکنندگی ناخن.
-
♦ گرفتن شرح‌حال کامل از بیمار در مورد سابقه بیماری‌هایی مثل دیابت که می‌تواند زمینه‌ساز باشد.
-
♦ پرسیدن در مورد سابقه استفاده از استخر و وسایل عمومی، کفش‌های نامناسب و سایر عوامل خطر.
-
♦ انجام آزمایش قارچ‌شناسی از نمونه ناخن جهت تشخیص نوع عامل قارچی
-
♦ بررسی پاتولوژیک نمونه بافت ناخن در آزمایشگاه در صورت لزوم
-
♦ آزمایش خون برای بررسی وضعیت قند و چربی و سایر موارد مرتبط
-
♦ مشاوره با متخصص داخلی در صورت وجود بیماری زمینه‌ای
-
♦ استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس در موارد خاص
باتوجه‌به نتایج به‌دست‌آمده از آزمایش‌ها و معاینات، علت اصلی بروز علائم مشخص می‌شود.
علائم قارچ ناخن پا و پیشنهاد جراحی
در موارد زیر ممکن است پزشک جراحی را برای درمان اونیکو مایکوزیس پا پیشنهاد دهد:
-
♦ عود مکرر اونیکو مایکوزیس بعد از چندین دوره درمان دارویی
-
♦ عدم پاسخگویی به درمان‌های دارویی طولانی‌مدت (بیش از 6 ماه تا 1 سال)
-
♦ گسترش سریع قارچ به چندین یا تمام ناخن‌ها
-
♦ وجود علائم شدید مانند درد شدید، ترشحات فراوان، زخم و تاول
-
♦ درگیری ناخن‌های دست علاوه بر پا
-
♦ ابتلای افراد مبتلا به نقص ایمنی یا بیماری‌های زمینه‌ای
-
♦ ایجاد عفونت‌های ثانویه و التهاب شدید پوست اطراف ناخن
-
♦ خرابی و تخریب شدید بافت ناخن و استخوان‌های زیرین
به‌طورکلی درصورتی‌که سایر روش‌های درمانی نتیجه‌بخش نباشد و وضعیت پیش‌رونده باشد، جراحی توصیه می‌شود.
در چه مواردی از لیزردرمانی برای رفع علائم قارچ ناخن پا استفاده می‌شود؟
در موارد زیر ممکن است از لیزردرمانی برای درمان اونیکو مایکوزیس پا استفاده شود:
-
♦ در مراحل اولیه اونیکو مایکوزیس جهت کاهش التهاب و خارش
-
♦ برای ازبین‌بردن قارچ‌ها و اسپورهای موجود در سطح ناخن و پوست اطراف آن
-
♦ در موارد مقاوم به درمان‌های دارویی که علائم بهبود نیافته‌اند
-
♦ به‌منظور تسریع در روند بهبودی و التیام زخم‌های ناشی از اونیکو مایکوزیس
-
♦ برای کاهش احتمال عفونت مجدد و عود قارچ پس از درمان
-
♦ در مواردی که سیستم ایمنی بدن ضعیف است و پاسخ به درمان کندتر است
-
♦ به‌عنوان مکمل در کنار سایر روش‌های درمانی برای افزایش اثربخشی
-
♦ جهت کمک به رشد سالم و طبیعی ناخن پس از درمان
به‌طورکلی لیزردرمانی می‌تواند بخش مکمل مؤثری در درمان جامع علائم اونیکو مایکوزیس باشد.
آیا علائم قارچ ناخن پا دائمی است؟
خیر، علائم اونیکو مایکوزیس پا معمولاً دائمی نیست و با درمان صحیح و به‌موقع می‌تواند برطرف شود.
اما در برخی موارد احتمال بازگشت مجدد علائم وجود دارد:
-
♦ اگر علت اصلی اونیکو مایکوزیس درمان نشود، ممکن است مجدداً عود کند.
-
♦ در افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا نقص ایمنی، خطر عود بیشتر است.
-
♦ عدم رعایت نکات بهداشتی پا و ناخن می‌تواند منجر به بروز مجدد شود.
-
♦ ابتلای مکرر به قارچ‌های پوستی و ناخن سبب می‌شود درمان سخت‌تر باشد.
-
♦ درمان ناقص و ناکافی نیز زمینه‌ساز عود می‌باشد.
بااین‌حال، در صورت تشخیص و درمان به‌موقع و صحیح و پیگیری‌های منظم، می‌توان از بروز مجدد جلوگیری کرد.
نقش ضعف سیستم ایمنی در بروز علائم قارچ ناخن پا
نقش ضعف سیستم ایمنی در بروز علائم اونیکو مایکوزیس پا را می‌توان به طور کامل به شرح زیر توضیح داد:
-
♦ سیستم ایمنی ضعیف قادر نیست به‌موقع قارچ‌های مولد عفونت را شناسایی و مهار کند.
-
♦ قارچ‌ها به‌راحتی می‌توانند در ناخن و پوست اطراف آن رشد کرده و تکثیر یابند.
-
♦ با گسترش قارچ‌ها، علائمی مانند ضخیم‌شدن، تغییر رنگ و شکنندگی ناخن بروز می‌کند.
-
♦ واکنش‌های التهابی و دفاعی بدن در برابر قارچ ضعیف بوده و نمی‌تواند محدودکننده عفونت باشد.
-
♦ احتمال درگیری چندین یا تمام انگشتان پا به دلیل ضعف سیستم ایمنی بالا می‌رود.
-
♦ علائم به سرعت پیشرفت کرده و شدت می‌یابد. خطر گسترش عفونت به ناخن‌های دست نیز وجود دارد.
-
♦ پاسخ به درمان‌های استاندارد کندتر بوده و احتمال عود مکرر زیاد است.
خطر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی و قارچی ثانویه افزایش می‌یابد.
علائم قارچ ناخن پا در چه مواردی خطرناک است؟
علائم اونیکو مایکوزیس پا معمولاً خطرناک نیست اما در موارد زیر می‌تواند خطرآفرین باشد:
-
♦ افراد مبتلا به نقص ایمنی مانند HIV/AIDS، شیمی‌درمانی بیماران سرطانی و پیوند اعضا
-
♦ بیماران دیابتی به دلیل خطر عفونت‌های شدیدتر
-
♦ افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
-
♦ گسترش سریع قارچ به ریه‌ها و سایر اندام‌ها
-
♦ بروز عفونت‌های قارچی شدید مانند کاندیدیاز دستگاه گردش خون
-
♦ ایجاد زخم و نکروز شدید ناخن که منجر به عوارضی مثل عفونت و قطع عضو شود
-
♦ مقاومت به درمان‌های رایج و عودهای مکرر
-
♦ ابتلای هم‌زمان به بیماری‌های پوستی دیگر مانند پسوریازیس
بنابراین تشخیص به‌موقع و درمان صحیح در این بیماران اهمیت دارد.
تأثیر دیابت بر تشدید قارچ ناخن پا
تأثیر دیابت بر تشدید علائم اونیکو مایکوزیس پا را می‌توان به‌صورت زیر توضیح داد:
-
♦ افزایش قند خون در دیابت باعث ایجاد محیط مناسب برای رشد بیشتر قارچ‌ها می‌شود.
-
♦ دیابت باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن و کاهش مقاومت در برابر عفونت‌های قارچی می‌گردد.
-
♦ گردش خون ضعیف در افراد دیابتی، اکسیژن و مواد مغذی کمتری را به انگشتان پا می‌رساند.
-
♦ این موضوع باعث تشدید التهاب و آسیب بافتی در ناخن و پوست می‌شود.
-
♦ عصب‌های حسی و حرکتی انگشتان پا در دیابتی‌ها آسیب می‌بیند که منجر به بروز زخم و عفونت می‌گردد.
-
♦ تغییرات هورمونی و متابولیک در دیابت باعث تشدید التهاب و خشکی پوست می‌شود.
-
♦ خشکی و ترک پوست پا محیط مناسبی برای رشد قارچ ایجاد می‌کند.
بنابراین کنترل قند خون و مراقبت‌های ویژه پا در دیابتی‌ها حائز اهمیت است.
دلیل ضخیم‌شدن ناخن در ابتلا به قارچ
چند دلیل عمده برای ضخیم‌شدن ناخن در صورت ابتلا به قارچ وجود دارد:
-
♦ التهاب و واکنش دفاعی بدن: به دلیل حضور قارچ، التهاب در ناحیه ناخن ایجاد می‌شود که باعث ضخیم‌شدن آن می‌گردد.
-
♦ افزایش تکثیر سلولی: قارچ باعث افزایش تکثیر سلول‌های ناخن و رشد بیش از حد آن‌ها می‌شود.
-
♦ اختلال در کراتینیزاسیون: قارچ موجب اختلال در فرایند کراتینه‌شدن و سخت‌شدن ناخن می‌گردد.
-
♦ تجمع مایع زیر ناخن: مایعات التهابی ناشی از قارچ در زیر ناخن تجمع پیدا می‌کند و باعث ضخیم‌شدن می‌شود.
-
♦ تغییر در ساختار ناخن: قارچ ساختار طبیعی ناخن را تغییر داده و منجر به ضخامت آن می‌گردد.
-
♦ کرم‌های ضدقارچ: برخی کرم‌های ضدقارچ هم ممکن است باعث ضخیم‌شدن موقت ناخن شوند.
آیا عفونت جزو علامت‌های قارچ ناخن پا است؟
خیر، عفونت به طور مستقیم جزء علائم اولیه اونیکو مایکوزیس پا محسوب نمی‌شود.
اما در برخی موارد می‌تواند به‌عنوان عارضه یا علامت ثانویه اونیکو مایکوزیس پا بروز کند:
-
♦ قارچ می‌تواند باعث تضعیف دفاع بدن و ایجاد زخم در ناخن و اطراف آن شود که زمینه‌ساز عفونت‌های باکتریایی ثانویه باشد.
-
♦ خراش و زخم ناشی از قارچ، می‌تواند منجر به نفوذ باکتری‌ها و ایجاد عفونت شود.
-
♦ در افراد مبتلا به نقص ایمنی، خطر بروز عفونت‌های هم‌زمان باکتریایی و قارچی بیشتر است.
-
♦ گاهی عفونت باکتریایی اولیه، زمینه‌ساز بروز عفونت‌های فرعی قارچی می‌شود.
-
♦ درمان نامناسب می‌تواند منجر به عفونت مجدد شود.
بنابراین، تشخیص دقیق علت عفونت و درمان هم‌زمان آن و قارچ حائز اهمیت است.
آیا بارداری در بروز علائم قارچ ناخن پا مؤثر است؟
بله بارداری می‌تواند بر بروز و شدت اونیکو مایکوزیس پا مؤثر باشد:
-
♦ تغییرات هورمونی در بارداری می‌تواند منجر به تضعیف سیستم ایمنی بدن شود که خطر ابتلا به عفونت‌های قارچی را افزایش می‌دهد. همچنین افزایش جریان خون در بارداری باعث گرما و تعریق بیشتر پاها می‌شود که زمینه‌ساز رشد قارچ است. افزایش وزن در بارداری فشار وارد بر پا را افزایش می‌دهد که منجر به ترک‌خوردگی و خشکی پوست و رشد قارچ می‌شود.
-
♦ تغییر در سطح قند و چربی‌های خون نیز می‌تواند خطر اونیکو مایکوزیس را بالا ببرد. عدم تحرک کافی در دوران بارداری نیز به‌عنوان یک عامل خطر محسوب می‌شود.
بنابراین، توجه به بهداشت پا و درمان به‌موقع قارچ در بارداری اهمیت زیادی دارد.
مدت‌زمان لازم برای درمان قارچ ناخن پا
مدت‌زمان لازم برای درمان اونیکو مایکوزیس پا بستگی به عوامل زیر دارد:
-
♦ نوع قارچ عامل عفونت - برخی انواع مقاوم‌تر هستند.
-
♦ میزان درگیری و شدت علائم - علائم خفیف‌تر سریع‌تر بهبود می‌یابند.
-
♦ سلامت و وضعیت سیستم ایمنی بدن
-
♦ نوع درمان انتخاب شده - برخی درمان‌ها مؤثرترند.
-
♦ سن و سابقه بیماری‌های زمینه‌ای
-
♦ میزان پایبندی و دقت در انجام درمان
-
♦ مراقبت‌های بهداشتی هم‌زمان پا و ناخن
به‌طورکلی، درمان کامل نشانه‌های وجود اونیکو مایکوزیس پا معمولاً بین 3 تا 9 ماه طول می‌کشد. البته در برخی موارد ممکن است به 12 ماه یا بیشتر نیاز باشد.
چرا علائم عفونت ناخن پا بیشتر در انگشت شست دیده می‌شود؟
دلایل بروز علائم قارچ ناخن شست پا عبارت‌اند از:
انگشت شست پا بیشترین فشار و وزن را در هنگام راه‌رفتن و ایستادن تحمل می‌کند. این فشار مزمن می‌تواند باعث آسیب به ناخن و پوست شود. کفش‌ها معمولاً فضای کمتری برای انگشت شست پا قائل هستند که باعث اصطکاک و فشار بیشتر می‌شود. تعریق بیشتر در انگشت شست پا محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها ایجاد می‌کند. ضربه‌ها و آسیب‌های احتمالی به انگشت شست پا بیشتر است که زمینه‌ساز عفونت می‌شود. بهداشت نامناسب انگشت شست پا می‌تواند باعث تجمع میکروب‌ها شود. جریان خون کمتر به انتهای اندام‌ها مانند انگشت شست پا می‌تواند زمینه‌ساز عفونت باشد.
پرسش و پاسخ‌های متداول در مورد علائم قارچ ناخن پا
موارد زیر را می‌توان به‌عنوان پرسش و پاسخ‌های متداول در مورد علامت اونیکو مایکوزیس پا مطرح کرد:
سؤال: شایع‌ترین علامت اونیکو مایکوزیس پا چیست؟
جواب: تغییر رنگ ناخن به زرد، سفید یا سبز.
سؤال: آیا خارش نشانه اونیکو مایکوزیس است؟
جواب: بله، خارش یکی از علائم اولیه اونیکو مایکوزیس محسوب می‌شود.
سؤال: آیا قارچ می‌تواند باعث درد و سوزش شود؟
جواب: بله، درد و سوزش از علائم حسی اونیکو مایکوزیس هستند.
سؤال: آیا ضخیم‌شدن ناخن همیشه به معنای قارچ است؟
جواب: خیر، علل دیگری هم می‌تواند باعث ضخیم‌شدن ناخن شود.
سؤال: چگونه متوجه شویم اونیکو مایکوزیس داریم؟
جواب: معاینه پزشک و آزمایش قارچ‌شناسی تشخیص قطعی می‌دهد.
سؤال: آیا قارچ ناخن می‌تواند منجر به ازدست‌دادن ناخن شود؟
جواب: بله، اگر درمان نشود ممکن است ناخن از بین برود.
سؤال: راه‌های پیشگیری از اونیکو مایکوزیس چیست؟
جواب: رعایت بهداشت پا، پوشیدن کفش مناسب و خشک نگه‌داشتن پا.
سؤال: آیا قارچ ناخن می‌تواند منجر به قطع عضو شود؟
پاسخ: در موارد بسیار شدید و عدم درمان، احتمال قطع عضو وجود دارد.
سؤال: مدت‌زمان لازم برای درمان اونیکو مایکوزیس چقدر است؟
پاسخ: معمولاً بین 3 تا 9 ماه طول می‌کشد؛ ولی در برخی موارد تا 12 ماه هم نیاز است.
سؤال: آیا استعمال دخانیات با اونیکو مایکوزیس ارتباط دارد؟
پاسخ: بله، سیگارکشیدن خطر ابتلا به قارچ ناخن را افزایش می‌دهد.
سؤال: چرا دیابت باعث تشدید اونیکو مایکوزیس می‌شود؟
پاسخ: افزایش قند خون و تضعیف سیستم ایمنی در دیابت عامل تشدیدکننده است.
سؤال: آیا قارچ ناخن می‌تواند برای همیشه بازگردد؟
پاسخ: با درمان صحیح و پیگیری، می‌توان از بازگشت آن جلوگیری کرد.
سؤال: رایج‌ترین درمان قارچ ناخن چیست؟
پاسخ: مصرف خوراکی و موضعی داروهای ضدقارچ تجویز می‌شود.
سخن پایانی
در انتها می‌توان گفت علائم اونیکو مایکوزیس پا اگرچه آزاردهنده است اما با تشخیص و درمان به‌موقع می‌توان از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد. رعایت نکات بهداشتی پا و ناخن، استفاده از لباس و کفش مناسب، درمان صحیح و پیگیری نکات مهمی هستند که باید رعایت شوند. مراجعه به‌موقع به پزشک برای شروع تشخیص و درمان اصولی ضروری است. شما می‌توانید اکنون برای مشاوره با پزشکان متخصص و فوق‌تخصص ما تماس بگیرید.