علائم سیاتیک؛ درد تیر کشنده از ران تا نوک انگشتان پا، بی حسی و مورمور در پا و کف آن

عارضه سیاتیک یک مشکل نسبتا رایج و متداولی است که با علائم سیاتیک همانند احساس درد در نواحی پا و یا باسن در فرد بیمار رخ می دهد. این مشکل اگر چه تا حدودی آزاردهنده است ولی در بیشتر موارد خطرناک نمی باشد. ولی در برخی موارد، درد در قسمت عصب سیاتیک از نشانه های اولیه برخی مشکلات حاد مرتبط با بیماری های اعصاب یا ستون فقرات در فرد بیمار است. در ادامه قصد داریم شرح دهیم سیاتیک چیست و علائم سیاتیک کدام است. 

 

 

علل و علائم سياتيک

علائم سیاتیک و احساس دردها اکثرا به علت گیر افتادگی عصب ها رخ می دهد و با انجام معاینه های بالینی قابل تشخیص می باشد. انواع فراوامی از آزمایش‌های تشخیصی برای این عارضه نیز وجود دارند که می‌توانند به سنجش و تشخیص بهتر این بیماری کمک کنند.

 همچنین چندین راهکار درمانی وجود دارد که می‌توانند به کم کردن میزان درد عصب سیاتیک و کاهش علائم سیاتیک به بیماران کمک کنند. برای درمان سیاتیک در اغلب موارد به ترکیبی از روش های درمانی فیزیوتراپی و دارو درمانی نیاز می باشد. در ادامه این مطلب به اطلاعات تکمیلی بیشتری در مورد علائم سیاتیک و کاهش میزان درد های سیاتیک می پردازیم .

 

هر چیزی که به عصب سیاتیک آسیب وارد بشود می‌تواند باعث شروع علائم سیاتیک و عارضه سیاتیک بشود. از شایع‌ترین و متداولترین دلایل و علائم سیاتیک عبارتند از:

♦  مشکل فتق و یا بیرون زدگی دیسک کمر :

 استخوان‌های تشکیل دهنده ستون فقرات انسان بوسیله غضروف‌هایی از یکدیگر جدا می‌شوند که توسط یک ماده ژله ایی شکل و ضخیم پر شده‌اند و همانند ضربه‌گیری بین استخوان‌ها عمل می‌کنند. زمانیکه پوشش و لایه بیرونی دیسک ساییده و یا پاره بشود ، مواد داخلی دیسک ممکن است بیرون زده و به قسمت عصب سیاتیک فشار بیاورد و یا به اصطلاح آن تحت فشار قرار بدهد و باعث احساس درد و بی‌حسی در کمر و پاهای فرد بشود. عارضه فتق دیسک کمر ممکن است به علت آسیب دیدگی ها و یا ساییدگی‌هایی باشد که در طول زندگی روزمره برای دیسک‌های فرد‌ ایجاد شده باشند .

♦  تنگی کانال نخاع

عارضه تنگی نخاع یا تنگی کانال نخاع به شرایطی می گویند که کانال ستون فقرات تنگ و باریک بشود . فشار وارد شده از این تنگی که به قسمت نخاع و ریشه‌های عصب سیاتیک وارد می‌شود موجب بیماری سیاتیک در فرد می‌شود.

♦   لغزش و جابجایی مهره کمر

این عارضه از مشکلات مرتبط با بیماری و عارضه دیسک دژنراتیو است. در عارضه لغزش مهره کمر ، یک مهره بر روی مهره دیگر کشیده شده و ممکن است موجب گیر افتادن و تحت فشار قرار گرفتن عصب سیاتیک و شروع علائم سیاتیک در فرد بشود.

در موارد نادر ممکن است توموری بر روی عصب سیاتیک فشار وارد کند و باعث شروع علائم سیاتیک بشود.

 

عوامل خطر برای عارضه سياتيک

در برخی عوامل و رفتارهای خاص خطر ابتلا به بیماری سیاتیک افزایش پیدا می کند. این عوامل و علائم سیاتیک خطرناک شامل موارد زیر می باشند :

♦   افزایش سن :

با افزایش سن به علت ساییدگی و فرسایش زندگی روزمره خطر بروز مشکلات دژنراتیو دیسک کمر که از شایعترین علائم سیاتیک می باشد افزایش می‌یابد.

♦  نشستن های طولانی مدت ‌

اشخاصی که برای مدت های طولانی بر روی زمین یا صندلی به فرم نامناسب می‌نشینند ، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به بیماری سیاتیک می باشند.

♦  چاقی و اضافه وزن

 اضافه وزن موجب افزایش فشار بر روی ستون فقرات شده و می تواند باعث تغییراتی در فرم ستون فقرات و شروع علائم سیاتیک و بیماری سیاتیک برای افراد بشود.

♦   دیابت

 ابتلا به عارضه قند و یا دیابت ممکن است ریسک آسیب دیدگی های عصبی را افزایش دهد و باعث ایجاد علائم سیاتیک در افراد بشود.

♦  مشاغل خاص

 برخی مشاغل که بصورت روزانه نیازمند بلند کردن وسایل سنگین و یا نشستن های طولانی مدت می باشند ، به علت فشار زیادی که بر روی ناحیه ستون فقرات وارد می‌کنند خطرات ابتلا به علائم سیاتیک را در افراد افزایش می دهد.

 

شناخت رايجترين علائم سياتيک

♦  شروع دردی که تا قسمت پشت پا کشیده بشود

بارزترین علامت سیاتیک دردی است که در پشت پا، تا پایین پا کشیده می‌شود. بسیاری از افراد علائم سیاتیک را با مشکلات دیگر مربوط به کمر و پا اشتباه می‌گیرند.

اگر دچار درد پا می باشید ولی احساس درد به سمت ناحیه کشاله ران‌های پا ، اطراف یا جلوی پاها تیر کشیده می شود احتمال دارد که یکی از عصب های شما تحریک شده باشد . ولی این عصب مربوط به عصب سیاتیک نمی باشد. اصلی ترین روش تشخیص عصب سیاتیک معاینه‌ای کامل به کمک پزشک یا فیزیوتراپیست می باشد.

♦  احساس درد و تیر کشیدن شدید و ناگهانی در پا

یکی از متداولترین علائم سیاتیک وجود درد بسیار شدید و ناگهانی و یا احساسی مشابه برق گرفتگی یا تیر کشیدن در کمر و پاها می باشد که این احساس درد تا انتهای ساق پا گسترش پیدا می کند. سیاتیک در زمان تحریک عصب سیاتیک احتمالا باعث ایجاد درد بسیار شدیدی برای فرد می شود.

هرچند که بسیاری از افراد تصور می‌کنند سیاتیک یک مشکل خاص است ولی در واقع عارضه سیاتیک و علائم سیاتیک بیشتر یکی از نشانه هایی است که به واسطه طیف گسترده از دیگر تغییرات مکانیکی در داخل بدن رخ می دهد .

♦   احساس بی حسی و خواب رفتگی ، ضعف و یا مشکل در حرکت پاها

از آنجایی که علائم سیاتیک عصب سیاتیک را در بدن درگیر می‌کند ، پس ممکن است برای نواحی اطراف عصب سیاتیک نیز اثراتی بگذارند. این مشکل معمولا هنگامی رخ می دهد که محدب شدن دیسک‌های ناحیه تحتانی کمر رخ می دهد که در بعضی موارد باعث احساس بی حسی و خواب رفتگی در برخی اندام می شود که این اندام عبارتند از :

 

همچنین ممکن است علائم سیاتیک و مشکلات مربوط به دیسک کمر مانند احساس ضعف و یا مشکلاتی در حرکت دادن پاها را نیز بیمار تجربه کند و این موارد بیشتر در زمانی رخ می دهد که : 

1. پاها را صاف کرده باشید و یا تلاش می‌کنید قسمت نوک انگشتان پا را به سمت بالا بکشید

2. چرخش انگشتان پا به سمت پایین یا راه رفتن بر روی پنجه پا نیز ممکن است به علت ضعف این ناحیه از دیسک کمر امکان پذیر نباشد.

3. چرخش پا بسمت داخل نیز به علت تحریک عصب سیاتیک ممکن است تا حدودی برای بیمار سخت و دشوار باشد

♦  احساس درد پس از نشستن های طولانی مدت

نشستن های طولانی مدت عصب سیاتیک را به میزان زیادی تشدید می‌کند. اکثر دلایل احساس درد ناحیه پایین کمر در افراد ممکن است بعلت عارضه سیاتیک باشد.

یکی دیگر از مهمترین علائم سیاتیک ، احساس درد در پایین کمر بعد از مدتی نشستن بر روی مبل در منزل یا زمانیکه پس از مدتی نشستن بر روی صندلی در محل کار می‌ایستید در قسمت تحتانی و پایین کمر و ساق پای خود می باشد. از دیگر علائم سیاتیک این است که  پس از ایستادن از وضعیت نشسته، معمولا صاف نگاه داشتن پا بسیار دردنک می باشد و در صورتیکه بخواهید پا را به زور صاف نگه دارید بسیار اذیت کننده خواهد بود.

♦  دردی که به پس از سرفه ، عطسه و یا زور زدن افزایش می یابد

سرفه عطسه کردن و یا زور زدن باعث می‌شود که فشار وارد شده در نواحی مجاور ستون فقرات افزایش پیدا کند . این نیرو و فشار باعث می‌شود ناحیه اطراف ریشه های عصب سیاتیک محدود بشود و موجب تحریک عصب سیاتیک و احساس درد بشود. اگر احساس دردتان با چنین شرایطی بیشتر می‌شود، ممکن است عصب سیاتیک شما تحت فشار باشد.

هرچند که این موارد در برخی افراد بعلت سیاتیک رخ می دهد ولی شرایط برای اشخاص مختلف تا حدودی متفاوت است و برای پیدا کردن علت اصلی درد و مشکل ، لازم است معاینات و بررسی های تخصصی توسط پزشک انجام بگیرد . 

 

در چه مواردی علائم سياتيک ، يک فوريت پزشکی بحساب می آيد

در برخی موارد بهمراه علائم سیاتیک وضعیت جدی و خطرناکی رخ می دهد که در ادامه به آن بیشتر می پردازیم .

هنگامیکه احساس درد تا قسمت پایین هر دو پای فرد کشیده شود و همچنین بهمراه بی حسی در اطراف نواحی داخلی ران‌ها ، باسن و یا پشت پاها باشد ، و عدم توانایی در کنترل مثانه و یا روده رخ بدهد از فوریت‌های‌ پزشکی برای بیمار بحساب می آید . اگر این نشانه ها و علائم سیاتیک برای شما رخ داده است، بسیار مهم است که به یک بیمارستان تخصصی و یا پزشک ارتوپد مراجعه کنید تا پس از انجام معاینات و آزمایش های مخصوص ، روند درمان برای شما بسرعت آغاز بشود .

 

تشخيص سياتيک و شناخت بهتر علائم سياتيک

تشخیص احساس درد عصب سیاتیک بر طبق بررسی های سوابق پزشکی ، معاینات فیزیکی و آزمایش‌های خاصی انجام می‌شود. پزشکان معمولا بر طبق نشانه ها و علائم سیاتیک و همچنین معاینه دقیق فیزیکی بیمار می توانند عارضه درد عصب سیاتیک را بطور دقیق و کامل تشخیص بدهند. آزمایش ها و معاینات اضافی معمولا برای تشخیص آن است که متوجه بشوند آیا شخص بیمار مشکل حادی همانند فتق و بیرون زدگی دیسک یا تومور دارد یا ندارد .

♦   بررسی سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی

در زمان مراجعه به دکتر خود، پزشک سؤالاتی از شما می پرسد ، همانند اینکه آیا علائم سیاتیک شما نوسان دارد و آیا دچار احساس ضعف یا کاهش کنترل ماهیچه های خود می باشید و یا حتی مشکلات کنترل روده یا مثانه دارید یا خیر. 

انواع معاینه بدنی همانند سنجش میزان قدرت و واکنش ماهیچه ها و احساس عضلات ( نسبت به لمس سطحی ، سوزن زدن ، لرزش ، حرارت و سنجش موقعیت ) خواهد بود. انجام این آزمایش ها به تشخیص این که آیا عصب های دیگر یا نخاع درگیر هستند یا خیر به پزشک کمک خواهد کرد.

♦   انواع تست‌ها و آزمایش های تشخیصی

پزشکان احتمالا برای تشخیص نوع دقیق عارضه عصب سیاتیک از برخی آزمایش های تشخیصی استفاده می کنند. بعضی از تست‌هایی که برای ارزیابی علائم سیاتیک و احساس درد عصب سیاتیک انجام شوند عبارتند از:

1. عکسبرداری از ستون فقرات یا لگن: پزشک با عکسبرداری از ستون فقرات و لگن توسط اشعه ایکس  ، سی تی اسکن و یا MRI می‌توانند ناحیه داخلی و اطراف عصب سیاتیک را مشاهده کنند. این عکس ها ممکن است به تشخیص بهتر ایرادات مربوط به استخوان ، تومور و عفونت کمک کنند.

 

2. آزمایش و تست عصب و عضله: آزمایش عصبی اندام همانند الکترومیوگرافی (EMG) و آزمایش های دیگر می‌تواند برای ارزیابی چگونگی عملکرد عصب سیاتیک استفاده کرد. این آزمایش ها و معاینات به دکتر مربوطه کمک می‌کند که تشخیص بدهد آیا آسیب جدی به عصب وارد شده یا نه .

 

راه‌های درمان سياتيک و کاهش علائم سياتيک

درمان سیاتیک و کاهش علائم سیاتیک اغلب شامل مصرف دارو (خوراکی و یا تزریقی) و بصورت همزمان انجام فیزیوتراپی می باشد.در بعضی موارد استفاده از وسایل کمکی همانند بالشتک های‌ طبی ، پدهای گرمایشی ، کیسه های‌ یخ و یا بریس‌ و همچنین کمربندهای طبی احتمالا برای درمان عارضه سیاتیک و کاهش علائم سیاتیک مفید باشد. 

♦   استفاده از دارو های مختلف

برای کنترل و مدیریت علائم سیاتیک و میزان درد عصب سیاتیک از انواع داروهای بدون نیاز به نسخه و یا برخی داروهای ضد التهابی استفاده می‌شود. برای برطرف نمودن احساس درد شدید عارضه عصب سیاتیک، پزشک شما احتمالا از داروهای مسکن و یا داروهای ضد التهابی خوراکی نیز استفاده می کند .

تزریقات استروئیدی می‌تواند التهاب های داخلی اطراف عصب سیاتیک را کاهش دهد و همچنین تزریق داروهای بی حس کننده موضعی نیز ممکن است برای چندین هفته‌ باعث تسکین درد و کاهش علائم سیاتیک برای بیمار شود .

♦  استفاده از وسایل و تجهیزات کمک پزشکی

پزشک شما احتمالا به شما توصیه می کند که از بالش های طبی و یا کمربند طبی مخصوص استفاده کنید .  ( در صورتیکه وضعیت بدنی بیمار بر احساس درد سیاتیک او تأثیر داشته باشد )  .انواع پدهای گرمایشی می‌تواند به تسکین و کاهش میزان درد سیاتیک کمک نماید . استفاده از کیسه های یخ نیز به تسکین درد و کاهش علائم سیاتیک کمک می نماید.

♦   درمان توسط فیزیوتراپی

فیزیوتراپی یک نوع روش درمانی شخصی‌سازی شده می باشد که بصورت دقیقی بر اساس شرایط و مشکلات خاص هر فرد انجام می‌شود. یک متخصص فیزیوتراپ ، میزان  درد و وضعیت حرکتی هر بیمار را مورد سنجض قرار می دهد و در انجام برخی تمرینات با بیمار همکاری لازم را خواهد کرد. همچنین چگونگی انجام بعضی تمرینات خانگی را به بیمار بصورت کامل آموزش می دهد.

اگر دچار علائم سیاتیک و سیاتیک می باشید ، بهتر است آگاه باشید که انجام تمرین هایی که به شکل خاصی برای شما طراحی نشده می‌تواند حتی خطرناک باشد ( بعلت آنکه در زمان ناپایدار بودن ستون فقرات ممکن است موجب آسیب رسیدن به نخاع بشود ) .

♦  انجام عمل جراحی

عمل جراحی روش درمانی متداولی برای درمان بیماری سیاتیک نمی باشد. ولی درصورتیکه یک تومور و غده علت وارد آمدن فشار بر روی عصب سیاتیک شما باشد ، احتمالا لازم باشد که آن غده توسط عمل جراحی برداشته بشود . و همچنین در مواردیکه فرد دچار ضربه و یا جراحت شدیدی بشود ممکن است عمل جراحی برای بیمار ضروری باشد.

 

پياده روی برای درد سياتيک

برای جواب به این سوال که آیا پیاده روی برای درد سیاتیک و کاهش علائم سیاتیک مفید می باشد یا خیر ، باید مطلع باشید که احساس درد سیاتیک یک نوع درد بسیار شدید می باشد که از سمت لگن به قسمت ران و ساق پا تیر میکشد و بسیاری از بیماران که با درد سیاتیک مواجه هستند این نوع درد را یکی از بدترین دردهایی که در طول عمر خود داشتند عنوان کرده اند.

 این احساس درد درد باعث مختل شدن زندگی روزمره فرد می شود و بجز انواع درمان‌های پزشکی به انجام ورزش های مرتبط با سیاتیک و دیسک کمر و پیاده روی برای درد سیاتیک می باشد.

انجام ورزش و پیاده روی برای درد سیاتیک پس از طی درمان های پزشکی و یا جراحی برای بیمار توصیه می شود . در ابتدا  انواع ورزش های ایزومتریک در مورد سیاتیک انجام می شود و در صورتیکه فشار بر روی عصب شما به اندازه کافی کم شده باشد می توانید ورزش های دینامیک را هم به آرامی شروع کنید. 

پیاده روی برای درد سیاتیک باید ایتدا از شدت کم شروع بشود و بصورت آهسته و روزانه میزان پیاده روی افزایش پیدا کند و این نوع پیاده روی برای درد سیاتیک باید بر روی سطه صاف و مسطح انجام بشود .

 

علائم ديسک کمر و سياتيک

رایجترین دلیل عارضه سیاتیک، بیرون زدگی دیسک کمر می باشد. فتق دیسک کمر با تحریک عصب های اطراف کمر، موجب احساس درد در کل عصب سیاتیک می شود. بیماری دیسک کمر علاوه بر درد علائم سیاتیک و نشانه های دیگری را نیز بهمراه دارد که در ادامه به آن ها می پردازیم .  

 موارد اشاره شده در زیر از علائم دیسک کمر و سیاتیک می باشند:

♦   احساس درد شدید در ساق پا

احساس دردی که به علت دیسک کمر و سیاتیک در ناحیه ساق پای بیمار رخ می دهد و این درد بسیار شدیدتر از درد کمر است. اگر احساس درد در امتداد مسیر عصب سیاتیک احساس بشود آن را عارضه سیاتیک می نامند. و از علائم دیسک کمر و سیاتیک می باشد .

♦   افتادگی پا از علائم دیسک کمر و سیاتیک

افتادگی پا به نحوی که بیمار احساس درد را در زمان بالا بردن پاها احساس می کند. مانند وقتی که قدم می زند. این درد یک علامت عصبی است که ممکن است در هر دو بیماری ( دیسک کمر و سیاتیک ) رخ بدهد .  

♦  علائم بی حسی و عصبی

احساس ضعف، سوزن سوزن شدن و مور مور شدن اندام و پاها ، از علائم دیسک کمر و سیاتیک در بیمار می باشد.

از دیگر نشانه های مشترک مشکل دیسک کمر و سیاتیک دردهایی است که موقع حرکت دادن کمر بروز پیدا می کنند. به عنوان مثال در هر دو مورد هنگام نشستن، ایستادن، خم شدن به جلو، سرفه و عطسه کردن و یا حتی نشستن های طولانی مدت احساس درد می کنیم.

♦  کمر درد و علائم دیسک کمر و سیاتیک

احساس کمر درد یکی دیگر از نشانه ها و علائم مشترک عارضه دیسک کمر و سیاتیک می باشد. ولی در تمامی موارد این اتفاق رخ نمی دهد. ولی همراه با احساس کمر درد احساس خشکی، گرفتگی عضلات و لرزش اندام نیز شاید در هر دو بیماری (دیسک کمر و سیاتیک) رخ بدهد . 

 

چه چيزی باعث سياتيک ميشود

برای پاسخ به این سوال که چه چیزی باعث سیاتیک میشود باید بدانید که بیماری سیاتیک به شکل معمول به احساس دردی گفته می شود که در ناحیه تحتانی کمری یا باسن رخ می دهد و در قسمت پاها انتشار و گسترش می یابد و با علائم دیگری همچون سوزن سوزن شدن پا و ضعف پاها همراه می باشد. علائم سیاتیک ممکن است شامل طیفی از علایم از کمردرد تا درد در پاها باشد.

درد سیاتیک ممکن است به علت فشار وارده دیسک کمر روی اعصاب ایجاد شود و یا ناشی از جابجایی مهره ها کمر باشد. حتی اسپاسم یک عضله در لگن به نام پریفورمیس می تواند موجب تحریک عصب سیاتیک شود. علت اصلی ایجاد عارضه سياتيك و اینکه چه چیزی باعث سیاتیک میشود، ایجاد فشار به ناحیه اعصاب سیاتیک و یا وارد آمدن ضربه و فشارهای ناگهانی و شدید به کمر می باشد.

حتی برای یافتن این جواب که چه چیزی باعث سیاتیک میشود می توان گفت که هرگونه عاملی که باعث کشیدگی و اعمال نیرو بر روی شکم شود نیز می تواند موجب استعداد ابتلای بیشتر به عارضه سیاتیک می شود  همانند احساس درد عصب سیاتیک در دوران بارداری و چاقی. پس چاقی شکمی و درد سیاتیک با یکدیگر در ارتباط می باشند .

 

سخن آخر

در داخل بدن انسان دو عصب سیاتیک قرار گرفته است که بزرگترین عصب های کل بدن ما را شامل می شوند. این دو عصب از سمت ستون فقرات شروع می شوند و تا قسمت انتهای پاها ادامه پیدا می کنند.

 دیسک های بیرون زده کمر نیز احتمالا بر عصب های مجاور سیاتیک فشار وارد کند و باعث بروز علائم سیاتیک و احساس درد در آن مناطق می شود. پس در زمانیکه بیرون زدگی دیسک در ستون فقرات رخ می دهد، ممکن است منجر به شروع علائم سیاتیک و بیماری سیاتیک در بیمار بشود . 

حال باید بدانید که در زمان بروز علائم سیاتیک و احساس دردهای شدید در اولین فرصت به پزشک ارتوپد و کلینیک های تخصصی مراجعه نمایید و از انواع درمان های خانگی و طبی بپرهیزید تا بهترین درمان برای بیماری شما و عارضه سیاتیک شما انجام بشود .