با علت و علائم زخم ناخن دیابتی آشنا شوید.
دیابت یکی از شایع‌ترین بیماری‌های متابولیک در جهان است که شیوع آن روبه‌افزایش می‌باشد. یکی از عوارض دیابت، ابتلا به زخم‌های مزمن و عودکنندة پا و ناخن‌ها می‌باشد که تحت عنوان زخم پای دیابتی شناخته شده است. این زخم‌ها به دلیل اختلال در گردش خون و عصب‌رسانی ضعیف در پاها، به طور معمول در ناحیة انگشتان پا اتفاق می‌افتند. عوارض ناشی از زخم ناخن دیابتی مانند عفونت و نکروز بافتی می‌تواند منجر به قطع عضو در بیماران گردد. لذا پیشگیری، تشخیص به‌موقع و درمان صحیح زخم دیابتی انگشت پا در کلینیک جراحی ناخن پا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
آنچه در این مقاله می خوانید:
دلایل ایجاد زخم دیابتی انگشت پا
دلایل اصلی ایجاد زخم ناخن انگشت دیابتی عبارت‌اند از:
-
♦ افزایش قند خون (هایپرگلیسمی): افزایش سطح قند خون باعث آسیب به اعصاب و عروق خونی می‌شود که منجر به اختلال در گردش خون و حس پاها می‌گردد.
-
♦ اختلالات عروقی: بیماری‌های عروق محیطی ناشی از دیابت باعث کاهش جریان خون به اندام‌های حرکتی و در نتیجه ایجاد زخم می‌شود.
-
♦ نوروپاتی محیطی: آسیب به اعصاب محیطی پا باعث ازدست‌رفتن حس درد و فشار و در نتیجه عدم توجه به آسیب‌های احتمالی می‌گردد.
-
♦ ضعف سیستم ایمنی: کاهش عملکرد سیستم ایمنی در دیابت باعث افزایش خطر عفونت در زخم و عدم ترمیم صحیح آن می‌شود.
-
♦ افزایش فشار وارده: فشارها و آسیب‌های مکانیکی وارده به پا به دلیل کاهش حس درد منجر به تشکیل زخم می‌گردد.
-
♦ عفونت‌های قارچی و باکتریایی: عفونت‌های ثانویه ناشی از قارچ و باکتری موجب تشدید التهاب و پیشرفت زخم می‌شود.
علائم زخم ناخن دیابتی
زخم‌شدن ناخن انگشت دیابتی معمولاً با علائم زیر همراه است:
-
♦ درد، حساسیت یا ناراحتی در ناحیه ناخن و اطراف پا
-
♦ قرمزی، تورم، التهاب و گرمای موضعی
-
♦ ترشحات چرکی یا خونی از زخم
-
♦ تغییر رنگ، ضخیم‌شدن و شکنندگی ناخن
-
♦ جداشدن ناخن از بستر و کنده‌شدن آن
-
♦ بوی نامطبوع ناشی از عفونت
-
♦ تب و لرز در صورت پیشرفت عفونت
-
♦ احساس مورمورشدن و بی‌حسی در پاها
-
♦ سختی در راه‌رفتن و تحمل وزن بر روی پای مبتلا
-
♦ در مراحل پیشرفته ممکن است زخم عمیق شود و بافت‌های عمقی‌تر پا را درگیر کند.
آیا زخم ناخن دیابتی قابل‌درمان است؟
بله، زخم‌شدن ناخن انگشت دیابتی قابل‌درمان است ولی نیازمند مراقبت‌های ویژه و درمان صحیح می‌باشد. مهم‌ترین نکات در درمان زخم‌شدن ناخن انگشت دیابتی عبارت‌اند از:
-
♦ کنترل سطح قند خون: کاهش و تنظیم قند خون برای بهبود جریان خون و کاهش آسیب به اعصاب و عروق ضروری است.
-
♦ مراقبت موضعی از زخم: تمیزکردن و پانسمان منظم زخم با مواد ضدعفونی‌کننده برای پیشگیری از عفونت بسیار مهم است.
-
♦ مصرف داروها: آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت، داروهای کاهش‌دهنده التهاب و داروهای افزایش‌دهنده جریان خون موضعی.
-
♦ جراحی: در موارد پیشرفته ممکن است نیاز به برداشتن بافت مرده یا قطع عضو باشد.
-
♦ مراقبت پیگیر از پا: بازبینی منظم زخم توسط پزشک و متخصص پا برای جلوگیری از عود مجدد ضروری است.
با درمان صحیح و به‌موقع، اکثر زخم‌های ناخن دیابتی قابل بهبودی هستند.
مراحل درمان زخم ناخن دیابتی
درمان زخم‌شدن ناخن انگشت پای دیابتی بسته به‌شدت و مرحله زخم متفاوت است.
در مراحل اولیه که زخم سطحی است، مراقبت‌های زیر توصیه می‌شود:
-
♦ تمیزکردن ملایم زخم با آب و صابون و ضدعفونی با محلول‌هایی مثل بتادین
-
♦ برداشتن بخش‌های مرده یا عفونی ناخن
-
♦ استفاده از پانسمان‌های استریل برای محافظت از زخم
-
♦ استفاده از کفش‌های مناسب و پدهای فشار گیر برای کاهش فشار روی زخم
-
♦ مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن برای کاهش درد و التهاب
-
♦ کنترل قند خون با دارودرمانی یا انسولین
در زخم‌های عمیق‌تر و مزمن، روش‌های درمانی پیشرفته‌تری مثل:
-
♦ آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا تزریقی
-
♦ دبریدمان برای برداشتن بافت‌های مرده
-
♦ درمان‌های افزایش‌دهنده جریان خون مثل HBOT
-
♦ داروهای تقویت‌کننده سیستم ایمنی
-
♦ جراحی برای برداشتن بخش‌های عمیق عفونی یا قطع عضو
-
♦ پیوند پوست در زخم‌های باز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
درمان زخم‌شدن ناخن انگشت دیابتی نیازمند مراقبت دقیق و پیگیری منظم توسط تیم درمانی از جمله پزشک، متخصص پا و پرستار است.
در مرحله حاد زخم باید روزانه پانسمان و تمیزکاری زخم انجام شود. پس از کنترل عفونت و التهاب می‌توان فواصل پانسمان را به 2-3 روز یکبار کاهش داد.
انتخاب نوع پانسمان بسته به وضعیت زخم متفاوت است. از پانسمان‌های آغشته به مواد ضدعفونی‌کننده و التیام‌بخش مثل ژل‌های سولفادیازین نقره استفاده می‌شود.
روش‌های پیشگیری از بروز زخم ناخن دیابتی
برای پیشگیری از بروز زخم‌شدن ناخن انگشت دیابتی می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
-
♦ کنترل منظم قند خون با رژیم غذایی، ورزش و دارو
-
♦ مراجعه منظم به پزشک و اندازه‌گیری HbA1C
-
♦ معاینات منظم پا توسط پزشک برای تشخیص زودهنگام
-
♦ مراقبت روزانه از پاها با بررسی زخم احتمالی
-
♦ شستشو و خشک‌کردن کامل فضای بین انگشتان پا
-
♦ استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌های ترمیم‌کننده پوست پا
-
♦ جلوگیری از خشکی و ترک پوست پا
-
♦ استفاده از کفش و جوراب مناسب و راحت
-
♦ عدم راه‌رفتن بدون کفش حتی در منزل
-
♦ محافظت از پا در برابر آسیب‌های مکانیکی و حرارتی
-
♦ درمان به‌موقع عفونت‌های قارچی پوست و ناخن پا
-
♦ قطع مصرف سیگار به دلیل اثرات مخرب آن بر گردش خون
-
♦ ورزش‌های منظم هوازی برای بهبود جریان خون
با رعایت این نکات، می‌توان از بروز زخم‌های دیابتی پیشگیری یا در صورت بروز، از تشدید آن جلوگیری نمود.
مدت‌زمان لازم برای درمان زخم ناخن دیابتی
مدت‌زمان لازم برای درمان و التیام زخم‌شدن ناخن انگشت پای دیابتی بستگی به عوامل زیر دارد:
-
♦ شدت و عمق زخم - زخم‌های سطحی سریع‌تر التیام می‌یابند
-
♦ وسعت زخم - زخم‌های بزرگ‌تر زمان بیشتری برای بهبودی نیاز دارند
-
♦ وضعیت کنترل قند خون - هر چه کنترل قند خون بهتر باشد، التیام سریع‌تر است
-
♦ وجود عفونت - درمان و کنترل عفونت برای التیام زخم ضروری است
-
♦ وضعیت گردش خون در اندام - نوروپاتی و بیماری عروقی زمان التیام را طولانی می‌کند
-
♦ سن و وضعیت سلامتی کلی بیمار - سن بالا و بیماری‌های زمینه‌ای التیام را کند می‌کند
به‌طورکلی، در صورت درمان صحیح، زخم‌های سطحی و کوچک می‌توانند ظرف چند هفته التیام یابند، اما زخم‌های عمیق و وسیع ممکن است نیاز به چندین ماه تا سال داشته باشند. پیگیری منظم درمان تا التیام کامل زخم ضروری است.
آیا زخم ناخن دیابتی می‌تواند باعث عفونت شود؟
بله زخم ناخن انگشت دیابتی می‌تواند منجر به عفونت شود. علل اصلی عفونت در این زخم‌ها عبارت‌اند از:
-
♦ ضعف سیستم ایمنی در افراد دیابتی که موجب آسیب‌پذیری بیشتر در برابر عفونت می‌شود.
-
♦ کاهش جریان خون به بافت‌های پا که باعث کندشدن فرایند التیام زخم و مقاومت در برابر عفونت می‌گردد.
-
♦ وجود بافت مرده و نکروزه در زخم که زمینه‌ساز رشد باکتری‌هاست.
-
♦ تماس مکرر زخم با محیط آلوده بیرونی
-
♦ عدم تمیزکاری و پانسمان مناسب زخم
-
♦ عفونت‌های قبلی پوست پا مثل قارچ و عفونت‌های باکتریایی
رایج‌ترین عوامل باکتریایی عفونت شامل استافیلوکوک، استرپتوکوک و انتروباکتر هستند. علاوه بر آنتی‌بیوتیک درمانی، مراقبت صحیح از زخم برای پیشگیری و درمان عفونت بسیار حائز اهمیت است.
آیا زخم ناخن دیابتی مسری است؟
خیر، زخم‌شدن ناخن انگشت پای دیابتی به طور مستقیم مسری نیست، اما احتمال انتقال عفونت از طریق زخم وجود دارد.
زخم‌شدن ناخن انگشت دیابتی ناشی از اختلال در متابولیسم قند و اثرات آن بر رگ‌ها و اعصاب است، بنابراین به طور مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل نمی‌شود.
اما اگر زخم دچار عفونت شود، عوامل بیماری‌زای موجود در ترشحات زخم می‌توانند باعث انتقال عفونت به دیگران گردند.
راه‌های انتقال عفونت از طریق زخم شامل تماس مستقیم با ترشحات زخم، استفاده مشترک از وسایل آلوده مثل حوله و ملحفه، و یا تماس غیرمستقیم از طریق سطوح آلوده است.
بنابراین، رعایت بهداشت در مراقبت از زخم و استفاده از وسایل شخصی برای جلوگیری از انتقال عفونت لازم است.
عوارض ناشی از زخم ناخن دیابتی
زخم ناخن انگشت دیابتی در صورت عدم درمان به‌موقع و صحیح، می‌تواند منجر به عوارض جدی زیر شود:
-
♦ التهاب و عفونت پیش‌رونده: عفونت و التهاب مزمن می‌تواند به بافت‌های عمقی‌تر پا سرایت کند.
-
♦ نکروز بافتی و تخریب بافت: مرگ بافت‌های اطراف زخم و گسترش آن به عمق
-
♦ تشکیل زخم‌های عمیق و وسیع‌تر
-
♦ تشکیل جوشگاه و آبسه در اطراف زخم
-
♦ عفونت استخوان و مفاصل پا
-
♦ استئومیلیت (التهاب استخوان)
-
♦ قطع عضو به دلیل نکروز شدید بافت‌ها
-
♦ ایجاد معلولیت و ناتوانی در راه‌رفتن
-
♦ افزایش خطر آمپوتاسیون و قطع اندام تحتانی
-
♦ افت کیفیت زندگی و افسردگی ناشی از درد مزمن
-
♦ لذا تشخیص و درمان به‌موقع بسیار حائز اهمیت است.
تغذیه مناسب برای زخم ناخن دیابتی
برای بهبود زخم ناخن انگشت دیابتی، رعایت یک رژیم غذایی مناسب بسیار مهم است. توصیه‌های تغذیه‌ای شامل موارد زیر می‌باشد:
-
♦ مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده با شاخص گلیسمی پایین مثل غلات کامل، حبوبات، سبزیجات و میوه‌ها
-
♦ محدودکردن مصرف قند و شیرینی‌جات
-
♦ مصرف پروتئین‌های با کیفیت مثل ماهی، مرغ، گوشت لاشه و تخم‌مرغ
-
♦ مصرف چربی‌های سالم مثل روغن‌زیتون و آووکادو
-
♦ مصرف سبزیجات برگ سبز تیره و میوه‌ها
-
♦ مصرف منابع غنی ویتامین C مثل مرکبات، فلفل‌دلمه‌ای و کلم‌بروکلی
-
♦ مصرف منابع ویتامین A مثل هویج، اسفناج و کدوحلوایی
-
♦ مصرف منابع روی مثل میگو، غلات کامل و دانه‌ها
-
♦ مصرف اسیدهای چرب امگا 3 مثل ماهی سالمون
-
♦ دریافت کافی مایعات و آب
رعایت این نکات تغذیه‌ای به بهبود التیام زخم ناخن دیابتی و تقویت سیستم ایمنی کمک شایانی می‌کند.
چه زمانی می‌توان گفت زخم ناخن ناشی از دیابت است؟
برای تشخیص قطعی زخم ناخن به‌عنوان یک زخم دیابتی، باید شرایط زیر برقرار باشد:
-
♦ فرد مبتلا به دیابت باشد، اعم از دیابت نوع ۱ یا ۲
-
♦ زخم معمولاً در ناحیه انگشتان پا رخ دهد، به‌ویژه در انگشت شست پا
-
♦ علائم مشخصه دیابت مانند افزایش قند خون، پر ادراری و کاهش وزن در فرد وجود داشته باشد
-
♦ فرد سابقه ابتلا به عوارض دیررس دیابت مثل رتینوپاتی و نوروپاتی داشته باشد
-
♦ زخم‌ها به درمان‌های معمول پاسخ ندهند و به طور مزمن عود کنند
-
♦ در معاینات و آزمایش‌های پزشکی، علت دیگری برای زخم‌ها یافت نشود.
بنابراین، اگر فردی با سابقه دیابت، دچار زخم مزمن و عودکننده در انگشتان پا باشد، باید به‌عنوان یک زخم دیابتی در نظر گرفته شود تا درمان مناسبی دریافت کند.
آیا استفاده از کرم‌ها و لوسیون‌ها می‌تواند به بهبود زخم ناخن دیابتی کمک کند؟
بله استفاده از برخی کرم‌ها و لوسیون‌ها به‌عنوان بخشی از درمان جامع می‌تواند به بهبود زخم‌های ناخن دیابتی کمک کند.
کرم‌ها و لوسیون‌های حاوی مواد مؤثره زیر می‌توانند مفید باشند:
-
♦ مواد آنتی‌باکتریال مثل نقره سولفادیازین، برای ضدعفونی و جلوگیری از عفونت‌های باکتریایی
-
♦ مواد التیام‌بخش مثل عسل و روغن درخت چای، برای تسریع بهبودی
-
♦ ویتامین E برای افزایش روند التیام
-
♦ ویتامین A برای بهبود سلامت پوست
-
♦ اوره برای نرم کردن و خارج‌کردن بافت‌های مرده
-
♦ روغن‌زیتون یا آلوئه‌ورا برای مرطوب کردن
-
♦ اسید هیالورونیک برای تسریع التیام و کاهش التهاب
این مواد باید تحت‌نظر پزشک و به‌عنوان بخشی از درمان استاندارد زخم مصرف شوند. خوددرمانی با کرم و لوسیون توصیه نمی‌شود.
نقش اضطراب و استرس در بروز زخم ناخن دیابتی
اضطراب و استرس مزمن می‌تواند با اثر بر سیستم ایمنی و عملکرد بدن، خطر ابتلا و عود زخم‌های ناخن دیابتی را افزایش دهد:
-
♦ استرس باعث افزایش سطح هورمون‌هایی مثل کورتیزول می‌شود که موجب مقاومت به انسولین و افزایش قند خون می‌گردد.
-
♦ استرس مزمن با کاهش فعالیت سیستم ایمنی، زمینه را برای عفونت‌های پوستی و تشدید زخم فراهم می‌کند.
-
♦ اضطراب با ایجاد حالت التهابی در بدن، فرآیند ترمیم زخم را کند می‌کند.
-
♦ استرس روانی می‌تواند منجر به عادات ناسالم مثل افزایش مصرف غذاهای پرکالری و کاهش تحرک شود.
-
♦ افراد مضطرب و استرس‌زده کمتر به سلامت و مراقبت از خود توجه می‌کنند.
بنابراین، مدیریت استرس و اضطراب با روش‌هایی مثل ورزش، تنفس عمیق و مراقبه، برای پیشگیری و درمان زخم‌های دیابتی مهم است.
آیا دیابت بارداری می‌تواند منجر به زخم ناخن دیابتی شود؟
بله، ابتلا به دیابت بارداری می‌تواند خطر ابتلا به زخم ناخن انگشت دیابتی را افزایش دهد.
در دیابت بارداری، میزان قند خون به طور طبیعی افزایش می‌یابد که این امر زمینه‌ساز آسیب‌های عصبی و عروقی است که منجر به زخم می‌شود.
علاوه بر این، تغییرات هورمونی دوران بارداری نیز می‌تواند بر کنترل قند خون و عملکرد سیستم ایمنی تأثیر بگذارد و خطر زخم را افزایش دهد.
بنابراین، خانم‌های باردار مبتلا به دیابت، باید کنترل منظم قند خون، مراقبت از پا و معاینات مکرر را برای تشخیص و درمان زودهنگام زخم‌های احتمالی در دستور کار خود قرار دهند تا از عوارض آن پیشگیری شود. مشاوره با پزشک در این زمینه حائز اهمیت است.
در ارتباط با زخم ناخن ناشی از دیابت بارداری، نکات زیر حائز اهمیت است:
-
♦ کنترل مرتب قند خون باتوجه‌به تغییرات هورمونی دوران بارداری و افزایش نیاز به انسولین
-
♦ رعایت رژیم غذایی مناسب برای دیابت بارداری تحت‌نظر متخصص تغذیه
-
♦ مراقبت روزانه از پاها با بررسی زخم‌های احتمالی
-
♦ استفاده از کفش‌های راحت و جلوگیری از فشار مکانیکی به پاها
-
♦ عدم ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت
-
♦ اجتناب از قرارگرفتن پا در آب بسیار گرم
-
♦ مراجعه منظم به پزشک جهت معاینه پا
-
♦ درمان سریع هرگونه زخم یا عفونت پوستی
-
♦ ادامه مراقبت‌های لازم تا مدت‌ها پس از زایمان
با رعایت این نکات، می‌توان از بروز زخم‌های دیابتی در خانم‌های باردار پیشگیری کرد. مشورت با پزشک بسیار ضروری است.
آیا زخم ناخن دیابتی فقط در پا ایجاد می‌شود؟
خیر، اگرچه شایع‌ترین محل بروز زخم ناخن انگشتان پا است، اما این زخم‌ها می‌توانند در نقاط دیگر بدن نیز ایجاد شوند.
مهم‌ترین محل‌های دیگر ایجاد زخم ناخن عبارت‌اند از:
-
♦ دست‌ها: معمولاً در ناحیه انگشتان دست
-
♦ پاها: در نواحی دیگر پا به جز انگشتان مثل پاشنه، مچ پا، روی پا و ساق
-
♦ زانوها و آرنج‌ها: به دلیل فشار مکانیکی در این نواحی
-
♦ لب‌ها: به صورت زخم‌های ترک‌خوردگی دهانی
-
♦ ناحیه تناسلی: زخم‌های تناسلی در زنان و مردان دیابتی
-
♦ پوست سر: زخم سر در افراد مسن دیابتی
پس هر زخم مزمن و بهبودنیافتنی در بیماران دیابتی باید به‌عنوان احتمال زخم دیابتی مدنظر قرار گیرد و تحت بررسی و درمان قرار گیرد.
درمان‌های گیاهی و استفاده از حنا برای درمان زخم ناخن دیابتی
استفاده از درمان‌های گیاهی و طبیعی برای زخم‌های ناخن دیابتی باید تحت‌نظر پزشک و به‌عنوان مکمل درمان استاندارد باشد.
برخی گزینه‌های گیاهی که می‌توانند مفید باشند عبارت‌اند از:
-
♦ عسل: خاصیت ضدمیکروبی و التیام‌بخشی دارد.
-
♦ روغن درخت چای: التهاب و درد را کاهش می‌دهد.
-
♦ آلوئه‌ورا: بافت آسیب‌دیده را ترمیم می‌کند.
-
♦ حنا: خاصیت ضدعفونی‌کنندگی دارد.
-
♦ ژل آلوئه‌ورا: التیام‌بخش زخم و تسکین‌دهنده درد است.
-
♦ عصاره گیاه و درختان: مثل بابونه، اکالیپتوس و نعناع
اما هیچ‌کدام به‌تنهایی جایگزین درمان استاندارد پزشکی نمی‌شوند. همیشه با نظر پزشک از آنها استفاده شود.
در مورداستفاده از درمان‌های گیاهی و سنتی برای زخم‌های ناخن دیابتی، نکات زیر قابل‌توجه است:
-
♦ این درمان‌ها باید فقط به‌عنوان مکمل تحت‌نظر پزشک معالج استفاده شوند و جایگزین درمان اصلی پزشکی نمی‌شوند.
-
♦ اثربخشی این روش‌ها در مطالعات علمی کافی اثبات نشده است.
-
♦ ممکن است برخی از این درمان‌ها عوارض جانبی داشته باشند یا با داروهای مصرفی بیمار تداخل داشته باشند.
-
♦ استفاده نادرست یا بیش از حد از گیاهان دارویی می‌تواند مضر باشد.
-
♦ تأخیر در درمان پزشکی استاندارد به بهانه استفاده از درمان‌های گیاهی، می‌تواند سلامت بیمار را به خطر بیندازد.
-
♦ هر گونه تغییر یا قطع مصرف داروهای تجویزی پزشک باید با نظر وی باشد.
بنابراین، توصیه می‌شود از خوددرمانی و استفاده بی‌رویه از درمان‌های سنتی اجتناب شود. همیشه با پزشک معالج مشورت کنید.
چه زمانی جراحی توصیه می‌شود؟
جراحی برای زخم‌های ناخن دیابتی در موارد زیر توصیه می‌شود:
-
♦ وقتی زخم به عمق استخوان رسیده باشد و استئومیلیت (عفونت استخوان) ایجاد شده باشد.
-
♦ زمانی که علی‌رغم درمان‌های استاندارد، زخم همچنان التیام نیافته و پیشرفت کند.
-
♦ هنگامی که بافت‌های نکروزه و مرده گسترده‌ای در زخم وجود داشته باشد که نیاز به برداشته‌شدن دارند.
-
♦ در صورت بروز عفونت شدید و پیش‌رونده در زخم که به آنتی‌بیوتیک‌ها پاسخ نمی‌دهد.
-
♦ اگر زخم منجر به ایجاد آبسه یا جوشگاه شده باشد که نیاز به تخلیه جراحی دارد.
-
♦ در مواردی که خطر ازدست‌دادن اندام وجود داشته باشد، جراحی جهت حفظ اندام ضروری است.
-
♦ هنگامی که سایر روش‌های درمانی ناموفق بوده‌اند.
در مجموع، جراحی آخرین گزینه درمانی برای زخم‌های شدید و دیرهنگام دیابتی است.
سخن پایانی
زخم ناخن دیابتی یکی از عوارض شایع و ناتوان‌کننده دیابت است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار دهد. پیشگیری از این عارضه با کنترل دقیق قند خون، مراقبت منظم از پا و تشخیص زودهنگام بسیار حائز اهمیت است. در صورت بروز زخم، درمان سریع و صحیح آن با مراجعه به پزشک و پیگیری مداوم تا التیام کامل زخم ضروری می‌باشد. امیدوارم اطلاعات ارائه شده در این مقاله بتواند شما را در درک بهتر و مراقبت از این عارضه یاری رساند.